حجیت و کارکرد حساب احتمالات از دیدگاه شهید صدر

Abstract

حساب احتمالات از مباحثی است که اندیشمندان در مباحث روش‌شناختی از آن بهره برده و تفاسیر متفاوتی از آن ارائه نموده‌اند مرحوم شهید صدر از حقیقت حساب احتمالات دو تفسیر مبتنی بر علم اجمالی ارائه داده‌اند، که در تفسیر اول احتمال را به درجه باور شخص و در تفسیر دوم احتمال را به درجه وقوع آن در خارج تفسیر نموداند و حجیت آن را به دلیل اینکه موجب دستیابی به یقین موضوعی که از دیدگاه ایشان حجت می‌باشد، دانسته‌اند و روش دست‌یابی به معرفت یقینی از دیدگاه ایشان منحصر به روش منطقی (توالد موضوعی) که استنتاج و افزایش معرفت براساس تلازم منطقی بین دو معرفت خواهد بوده و حاصل سیر منطقی فیما بین آنها می‌باشد، نبوده و شامل روش غیرمنطقی (توالد ذاتی) که استنتاج و زایش معرفت از معرفت دیگر براساس سیر منطقی و تلازم حقیقی نمی‌باشد، می‌شود و حساب احتمالات توسط روش توالد ذاتی موجب یقین موضوعیخواهد شد و کارکردهایی را در حوزه معرفت‌شناسی مثل حجیت استقراء و در حوزه فقه مثل حجیت تواتر، اجماع و سیره و در حوزه عقائد مثل برهان نظم مشخص نموده‌اند در این مقاله به تفسیر ایشان از حساب احتمالات و ملاک حجیت آن توسط یقین موضوعی و روش توالد موضوعی پرداخته خواهد شد و سپس کارکردهای آن توسط ایشان بیان و به بررسی و نقد شبهات وارد شده، پرداخته خواهد شد.