بررسی عوامل مؤثر در تخریب منابع طبیعی (مطالعه موردی: حوضه 9 شفارود)

Abstract

متأسفانه واقعیت ­های موجود نشان دهنده تخریب منابع طبیعی در کل کشور می‌باشد. به دلیل اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر در تخریب منابع طبیعی با جمع‌آوری اطلاعات از کارشناسان منابع طبیعی در حوضه 9 شفارود استان گیلان صورت گرفته است. به همین منظور این تحقیق با جمع‌آوری اطلاعات توصیفی اقتصادی- اجتماعی به روش پرسشنامه در چارچوب یک طیف 10 درجه‌ای با مقیاس فاصله‌ای انجام شد که در این طیف عدد صفر و ده به ترتیب برای پاسخ­ های بدون تأثیر و بسیار مؤثر در تخریب منابع طبیعی تعریف شد. همچنین نوع دیگر سؤالات به‌صورت (بلی، خیر و تا حدودی) در مورد هر یک از عوامل مورد بررسی در پرسشنامه تعبیه شد و در نهایت مسائل و مشکلات اکوسیستم جنگل با طرح 25 سؤال در قالب یک پرسشنامه در اختیار کارشناسان دستگاه اجرائی منابع طبیعی قرار گرفت. نتایج آنالیز فاکتوری نشان داد که 15 مورد از مشکلات و تنگناهای مورد بحث بیش از حد متوسط در عدم توسعه مناسب حوزه مورد مطالعه نقش داشته که میانگین امتیاز آن‌ها 2/6 بوده است. برای تعیین تناسب داده‌ها جهت کاربرد از آزمون KMO و آزمون بارتلت استفاده شد. مقدار KMO برابر 788/0 برآورد شد که مقدار بسیار خوبی برای تحلیل عاملی است و با توجه به اینکه کمترین عدد اشتراک 73/0 می‌باشد، پس جدول اشتراکات نشان‌دهنده مناسب بودن سؤالات این حوزه در فرآیند تحلیل عاملی می‌باشد. نتایج نشان داد که تعداد دام و عدم رعایت زمان مناسب چرا دام از عمده‌ترین دلایل تخریب منابع طبیعی (جنگل و مراتع) هستند. همچنین بی‌سوادی جنگل نشینان، برخورد نادرست مأمورین جنگلبان و واگذاری بهره‌برداری از جنگل‌ها به بخش خصوصی اختلاف معنی‌داری را از نظر تخریب منابع طبیعی نشان نداد.