تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در مناطق کلان‌شهر اهواز

Abstract

<strong>یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعۀ فیزیکی شهرهای کشور در دهه‌های اخیر، ازهم‌پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه‌ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در کلان‌شهر اهواز می‌باشد. </strong><strong>پژوهش حاضر از نوع کاربردی و ازنظر روش، ترکیبی از روش‌های توصیفی</strong><strong>–</strong><strong> تحلیلی است و در گردآوری داده‌ها از شیوۀ کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده ‌شده است. مناطق هفت‌گانۀ اهواز به‌عنوان واحدهای جغرافیایی در سنجش «عدالت فضایی» و 14 شاخص تعیین‌کنندۀ خدمات عمومی برای رسیدن به این هدف انتخاب‌ شده‌اند. سپس با استفاده از نظرات کارشناسان اقدام به میزان اهمیت شاخص‌ها در محیط فازی </strong><strong><em>(</em></strong><strong>AHP FUZZY</strong><strong>)</strong> <strong>شد. برای تحلیل و رتبه‌بندی مناطق شهری از منظر برخورداری از خدمات عمومی، از مدل‌هایی چون ویکور (</strong><strong>VIKOR</strong><strong>)، الکتر (</strong><strong>ELECTRE</strong><strong>) و تاپسیس فازی (</strong><strong>FTOPSIS</strong><strong>) و برای رسیدن به یک نتیجۀ واحد از تحلیل داده‌ها در مدل‌های مختلف، از روش تلفیقی میانگین رتبه‌ها استفاده‌ شده است.</strong><strong>تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش نشان می‌دهد که </strong><strong>مناطق 3 و 4 در رتبۀ اول برخورداری، مناطق 1 و 2 نیمه‌برخودار و مناطق6، 7 و 8 رتبۀ آخر را در بین مناطق دیگر ازلحاظ برخورداری از شاخص‌های خدمات شهری به خود اختصاص داده‌اند</strong><strong>. سپس برای سنجش ارتباط بین جمعیت و برخورداری از خدمات شهری، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. ضریب همبستگی (471/0) به‌دست ‌آمده </strong><strong>گویای این واقعیت است که ارتباط ضعیفی بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات وجود دارد. درصورتی‌که ضریب همبستگی به‌دست ‌آمده از آزمون پیرسون (810/0) نشان می‌دهد که توزیع خدمات، ارتباط قوی و مستقیمی با مساحت دارد</strong><strong>.</strong>