تحلیل فضایی ریسک رواناب‌‌های مسأله‌‌ساز با تکیه‌بر معیارهای برنامه‌‌ریزی شهری (مورد شناسی: شهر کرمان)

Abstract

<strong>رشد فیزیکی روزافزون شهرهای امروزی، باعث افزایش ضریب نفوذناپذیری، سرعت و حجم رواناب حاصل از بارندگی شده‌است؛ بنابراین احتمال بروز رواناب در هنگام بارش‌‌های شدید بالا رفته‌است. هنگام وقوع بارندگی، هرچه میزان آسیب‌‌پذیری یک محدوده بیشتر باشد، آن محدوده بیشتر در معرض خطر قرار می‌‌گیرد. با توجه به اینکه هدف اصلی طرح‌‌ها و اقدامات کنترل سیلاب، کاهش میزان آسیب‌‌پذیری است، پیش از هر اقدامی لازم است بخش‌‌های آسیب‌‌پذیر شهر مشخص شود. از نگاه سیستمی، لازم است کلیۀ عواملی که در ایجاد رواناب‌‌های مسأله‌‌ساز شهری تأثیر دارد، شناسایی شود. هدف این پژوهش، دستیابی به شاخص‌‌های برنامه‌‌ریزی شهری مؤثر در ایجاد رواناب‌‌های سطحی شهر کرمان و همچنین، تهیۀ نقشۀ آسیب‌‌پذیری خطر مذکور است. روش به‌کار‌رفته در تحلیل معیارها، روش تحلیل سلسله‌مراتبی فازی است؛ ازاین‌رو در این پژوهش مناطق شهر کرمان با توجه به آمار بارندگی، اطلاعات فیزیولوژیکی موجود و سایر عوامل تأثیرگذار، مورد مطالعه قرار گرفت. برآورد ارتفاع و حجم رواناب با روش </strong><strong>SCS</strong><strong>که در مقیاس زیرحوضه مورد استفاده قرار می‌‌گیرد، محاسبه شد. ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ نتایج به‌دست‌آمده از ﺑﺮآورد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ مازاد در زیرحوضه‌‌ها با‌عنوان شمارۀ منحنی، مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت نقشه‌‌های شمارۀ منحنی رواناب با استفاده از ابزار </strong><strong>ArcCN</strong><strong>-</strong><strong>Runof</strong><strong>در محیط </strong><strong>ArcGIS</strong><strong>تهیه شد. نتایج کلی حاکی از تأثیر عوامل جوّی، انسانی و زمینی بر این رخداد بود که عوامل زمینی بیشترین تأثیر را داشته است. همچنین، نقشۀ پراکنش فضایی ارتفاع رواناب‌‌های مسأله‌‌ساز در سطح مناطق نشان داد که بخش‌‌های مرکزی شهر کرمان، بیشترین زمینۀ خطرپذیری رواناب را دارد.</strong>