زمینه‌‌یابی و ارائۀ الگوی پیشنهادی متنوع‌‌سازی فعالیت‌های اقتصادی مناطق روستایی استان گیلان

Abstract

<strong>متنوع‌سازی فعالیت‌های اقتصادی به‌عنوان استراتژی بنیادی موجب ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت، بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی تجدیدشونده، ورود فعال اقتصاد روستایی در اقتصاد ملی و بین‌المللی، افزایش تولید و انباشت پس‌انداز، افزایش خودآگاهی، شخصیت و هویت فردی و ملی و... در روستاها می‌شود؛ در کشورهای پیشرفته و در‌حال توسعه و از سوی سازمان‌های بین‌المللی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است؛از‌این‌رو شناسایی توانمندی‌‌ها، ظرفیت‌‌ها و قابلیت‌‌های مناطق روستایی مختلف و زمینه‌‌یابی فعالیت متناسب با آن منطقه/ روستا به‌منظور اولویت‌‌بندی و ارائۀ الگوی مطلوب متنوع‌‌سازی فعالیت‌های اقتصادی آن ضروری است که هدف اساسی تحقیق حاضر نیز به‌شمار می‌‌رود. بدین‌منظور، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به شناسایی قابلیت‌‌ها و ظرفیت‌‌های مناطق روستایی در سطح شهرستان‌‌های استان گیلان در زمینۀ انواع فعالیت‌های کشاورزی و صنایع تبدیلی و تکمیلی مناطق روستایی پرداخته است. اطلاعات موردنیاز درجهت توصیف و تحلیل وضعیت، از داده‌‌های ثبتی و رسمی همچون سرشماری عمومی کشاورزی 1393، سالنامۀ آماری استان گیلان سال </strong><strong>1393</strong><strong>، داده‌‌های ثبتی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان و... به‌دست آمده است. سپس با استفاده از مدل‌‌های مختلف همچون تکنیک ضریب مکانی، شاخص تخصصی و تکنیک پیوستگی مکانی، ضمن تجزیه و تحلیل، ظرفیتی که بالاترین مزیت را در یک شهرستان نسبت‌به سایر شهرستان‌‌ها داراست، برای آن شهرستان معرفی کرده و درنهایت، الگوی پیشنهادی برمبنای خوشه‌‌های فعالیت (خوشۀ صنایع تبدیلی و تکمیلی، خوشۀ صنایع دستی، خوشۀ فعالیت گردشگری، خوشۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت زراعی، خوشۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت باغی) در سطح منطقه‌‌ای/ شهرستان ارائه شده است. به‌طورکلی نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که استان گیلان به‌لحاظ تمرکز و تنوع صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در حد متوسطی قرار دارد. شاخص تخصصی برای شهرستان‌‌های بندرانزلی و سیاهکل، املش و تالش به‌ترتیب </strong><strong>85/33، 2/42، 5/42، 52/49 </strong><strong>نشانگر برخورداری از تنوع فعالیت‌های صنعتی روستایی در این شهرستان‌‌هاست. همچنین نتایج حاصل از مقدار </strong><strong>La</strong><strong>محاسبه‌شده نیز بیانگر آن است که بین سطح زیرکشت محصولات زراعی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان، پیوستگی بسیار بالایی </strong><strong>(</strong><strong>La= 84.45</strong><strong>) </strong><strong>وجود دارد. این پیوستگی در ارتباط با سطح زیرکشت محصولات باغی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن برابر با</strong><strong> (</strong><strong>La= 60.62</strong><strong>)</strong><strong> و نیز بین تعداد انواع دام‌‌ها و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان در سطح متوسط و معادل </strong><strong>(</strong><strong>La= 57.39</strong><strong>)</strong><strong> است.</strong>