تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت مورد شناسی: سکونتگاه‌‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان

Abstract

<strong>در سکونتگاه‌‌های واقع‌در مرزهای شرقی ایران (مرزهای بین ایران-افغانستان و ایران-پاکستان)، - که بنا به دلایل امنیتی و غیر‌امنیتی در زمرۀ مناطق مرزی بحران‌‌زا قلمداد شده‌‌اند- میزان سرمایۀ اجتماعی پایین‌‌تر از حد انتظار به‌نظر می‌‌رسد. این در‌حالی است که این سرمایه از عوامل کلیدی در توسعۀ پایدار سکونتگاه‌‌های مرزی شمرده می‌‌شود؛</strong><strong> از‌این‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت در چارچوب رهیافت سرمایۀ اجتماعی و بررسی تفاوت‌‌های مکانی آن در سکونتگاه‌‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان انجام گرفته است. سرمایۀ اجتماعی، شاخص‌‌های اعتماد، مشارکت و انسجام اجتماعی را در‌بر می‌‌گیرد. عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت نیز بی‌سازمانی اجتماعی، محرومیت نسبی و فقدان کنترل اجتماعی را شامل می‌‌شود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. به‌دلیل گستردگی جامعۀ آماری، 382 نفر از مردم محلی به روش کوکران و 136 نفر مدیر محلی به روش سرشماری از میان شهرستان‌‌های میرجاوه، سراوان و زهک به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده‌‌های تحقیق به روش منطق فازی (نرم‌افزار </strong><strong>MATLAB</strong><strong>) و روش‌‌های آماری (</strong><strong>SPSS</strong><strong>)</strong><strong> پردازش و تحلیل شد. یافته‌‌های پژوهش حاکی‌از میزان نسبتاً بالای سرمایۀ اجتماعی و میزان متوسط تهدید‌کننده‌‌های امنیت به‌ترتیب با درجۀ (628/0) و (593/0) و نیز همبستگی بالا و معکوس بین سرمایۀ اجتماعی و تهدید‌کننده‌‌های امنیت (838/0-) است. همچنین یافته‌‌ها بیانگر وجود تفاوت‌‌ معنادار مکانی از‌نظر موقعیت سیاسی- جغرافیایی و نبود آن از‌نظر نوع سکونتگاه (روستایی و شهری بودن) است؛ بنابراین نتایج پژوهش نشانگر فقدان مدیریت کارآمد مناطق مرزی در منطقه و فقدان نگاه فرصت‌‌زا و فرصت‌‌ساز به مرز و مناطق مرزی است که معیشت و سایر ابعاد زندگی مرزنشینان را در پیوند با امنیت و توسعۀ منطقه‌ای و ملی تأکید کند.</strong>