ارزیابی توان اکولوژیکی شهرستان ارومیه جهت توسعۀ شهری با استفاده از ANP و GIS

Abstract

<strong>رشد</strong><strong>روزافزون</strong><strong>شهرها</strong><strong>متأثر</strong><strong>از</strong><strong>رشد</strong><strong>جمعیت</strong><strong>و مهاجرت،</strong><strong>منجر</strong><strong>به</strong><strong>ساخت‌و‌سازهای</strong><strong>بدون</strong><strong>برنامه</strong><strong>و تغییرات</strong><strong>زیاد</strong><strong>ساختار</strong><strong>فضایی،</strong><strong>به‌خصوص</strong><strong>توسعة</strong><strong>فیزیکی شهرها</strong><strong>در</strong><strong>مکان‌های</strong><strong>نامساعد</strong><strong>شده است که هدایت آگاهانه و ساماندهی اساسی را می‌طلبد. از این‌رو، پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از مدل </strong><strong>ANP</strong><strong> در رویکری تلفیقی با سیستم اطلاعات جغرافیایی توان اکولوژیکی شهرستان ارومیه را برای توسعۀ شهری در ارتباط با 10 معیار اصلی (منابع آب، مخاطرات طبیعی، شکل زمین، وضعیت خاک، اقلیم، ملاحظات اقتصادی و جمعیتی، دسترسی به امکانات و تسهیلات، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، عدم آسیب به مناطق زیست‌محیطی) و 18 زیرمعیار ارزیابی کند. روش تحقیق توصیفیـتحلیلی به ‌کار گرفته شده در این پژوهش، از نوع کاربردی است. نتایج حاصل از پژوهش، پهنه‌بندی محدودۀ شهرستان ارومیه بر‌اساس توان اکولوژیک توسعۀ شهری در قالب پنج طبقۀ نامناسب تا کاملاً مناسب است.</strong><strong>در این میان، عرصه‌های کاملاً مناسب با 7/13 درصد از سطح منطقه (12/708 کیلومتر مربع) که دارای توان عالی برای توسعۀ شهری است، بیشتر اراضی شرق شهرستان را در بر می‌گیرد؛ اما پهنه‌های نامناسب با 8/18 درصد (8/869 کیلومتر مربع)، مناطق مرتفع و کوهستانی جنوب، قسمتی از شمال و بیشتر غرب شهرستان ارومیه را که شامل مناطق مرزی با کشور ترکیه است، به خود اختصاص داده است. نتایج نشان مـی‌دهـد، دسترسی به منابع آب و مخاطرات محیطی بیشترین تأثیر را در تعیین توان اکولوژیکی برای توسعۀ شهری در شهرستان دارد. جلوگیری از توسعۀ افقی شهر در اراضی کشاورزی پیرامون، توسعۀ شهر در اراضی بلااستفادۀ درون محدوده و همچنین توسعۀ شهر بنا بر الگوهای شهر فشرده، شهر پایدار و رشد هوشمند شهری از مهمترین راهکارهای پیشنهادی در این زمینه است.</strong>