بررسی کمی نقش برنامه‌ریزی مشارکتی در کاهش فقر روستایی مورد شناسی: شهرستان فیروزکوه، روستای لزور

Abstract

با وجود تمرکزگرایی غالب طرح‌های توسعۀ روستایی ایران، پروژه‌هایی وجود دارند که کارشناسان سعی کردند بخشی یا تمام آن را با مداخلۀ همه یا اکثر ذینفعان آن پروژه به انجام برسانند، از جملۀ آن‌ها، پروژۀ ملی حبله‌رود است. این پروژه با هدف مشارکت محلی، درصدد بوده است میزان مداخلات جوامع محلی را در طراحی و اجرای پروژه‌های حفظ منابع طبیعی به حداکثر برساند. پروژۀ مذکور با اهداف اصلی و عمدۀ حفظ منابع طبیعی از طریق کاهش فقر روستایی و کاهش اثرهای تخریبی اقتصاد ناپایدار ناحیه بر آن منابع، پروژۀ مناسبی برای این تحقیق به نظر می‌رسد. چرا که تلاش شد در روستاهای پایلوت، نهادهای غیردولتی و محلی شکل بگیرد تا روستاییان بر طراحی و اجرای پروژه‌ها، نظارت و مدیریت داشته باشند و از طرف دیگر با سپری‌شدن زمان کافی از تأثیر پروژه‌ها و نهادهای مشارکت، تأثیر مشارکت روستایی بر شاخص‌های فقر قابل سنجش شده است. از این رو از مجموع روستاهای پایلوت زیر پروژۀ آبخیزداری این پروژه، روستای لزور در شهرستان فیروزکوه به عنوان تنها نمونۀ موفق (به اذعان کارشناسان) انتخاب شد. نتایج نشان می‌دهد که پروژه‌های کاهش فقر روستایی باید در کنار رویکردهای پولی به رویکردهای غیر پولی توجه نشان دهند. نباید تمام نواحی کشور را یکسان فرض بگیرند و باید غیر متمرکز و راهبردی و در تمام سطوح با رویکرد مشارکتی با دخالت مستقیم اجتماع محلی باشند. برای کاهش نگرانی مالی، بر اساس تجربه‌های جهانی و مطالعۀ موردی، می‌توان با توجه به اولویت‌های محلی، برنامه‌ها را به ابعاد خاص یا نواحی ویژۀ محدود کرد. نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد مشارکت روستایی می‌تواند جنبه‌های مادی و معنوی فقر را هدف قرار دهد و به کاهش آن کمک نماید.