تدوین الگوی پیشنهادی خطِّ‌‌مشی مدون برای رقمی‌سازی اسناد در آرشیو ملی ایران

Abstract

<strong>هدف</strong>: آرشیو ملی ایران برای حفاظت از اسناد خود و سهولت دسترسی به آن‌ها، از سال 1383 شروع به رقمی‌سازی اسناد خود کرده‌است و همچنان ادامه دارد. برای بهبود رقمی‌کردن اسناد، داشتن خطِّ‌مشی مدون لازم است. هدف از پژوهش حاضر تدوین الگوی پیشنهادی خطِّ‌مشی مدون برای رقمی‌سازی اسناد در آرشیو ملی ایران است.<br /> <br /> <strong>روش / رویکرد پژوهش</strong>: پژوهش به‌لحاظ هدف از نوع کاربردی و اَزنظر رویکرد، از نوع تحقیقات آمیختة اکتشافی و پیمایشی است. ابزار پژوهش در مرحلة اول مصاحبه با متخصصان آرشیو ملی، سپس استخراج معیارهای خطِّ‌مشی رقمی‌سازی اسناد موجود در سطح بین‌المللی و ساخت پرسش‌نامه و به اجماع رسیدن روی آن با استفاده از تکنیک دلفی بوده‌است. درنهایت، نتایج حاصل از مصاحبه، با معیارهای به‌دست‌آمده از خطِّ‌مشی رقمی‌سازی اسناد در آرشیو ملی کشورهای دیگر مقایسه و سپس تحلیل شد.<br /> <br /> <strong>یافته‌ها و نتایج پژوهش</strong>: یافته‌های پژوهش نشان داد که 18 مؤلفة اصلی از بین راهنماها و خطِّ‌مشی‌های رقمی‌سازی اسناد در مراکز آرشیوی، در تدوین خطِّ‌مشی رقمی‌سازی ضروری شناخته شدند. تعدادی از این مؤلفه‌ها عبارت‌اند از: مدیریت پروژه؛ انتخاب منابع برای رقمی‌سازی؛ آمادگی برای رقمی‌سازی اسناد آرشیوی؛ محل رقمی‌سازی اسناد؛ تجهیزات و الزامات فنی برای رقمی‌سازی اسناد؛ سازمان‌دهی اسناد رقمی‌شده؛ نام‌گذاری اسناد رقمی‌شده ؛ توصیف اسناد رقمی‌شده ؛ ذخیره‌سازی اسناد رقمی‌شده ؛ مدیریت اصل سند فیزیکی بعد از رقمی‌شدن و... . آرشیو ملی ایران تنها 7 مؤلفة اصلی را به‌صورت مکتوب و مصوب دارد که عبارت‌اند از: انتخاب اسناد برای رقمی‌سازی؛ تجهیزات و الزامات فنی؛ سازمان‌دهی اسناد رقمی‌شده؛ نام‌گذاری اسناد رقمی‌شده؛ توصیف اسناد رقمی‌شده؛ توجه به مسائل حقوقی و قانونی؛ و سیاست دسترسی به اسناد رقمی‌شده.<br /> <br /> <strong>نتیجه‌گیری</strong>: نتایج تجزیه‌وتحلیل‌های آماری، اختلاف معنا‌داری بین مؤلفه‌های موجود در تدوین خطِّ‌مشی رقمی‌سازی اسناد نشان نمی‌دهد، بنابراین ضروری است که تمام مؤلفه‌های اصلی و زیرمؤلفه‌های به‌دست‌آمده از متون و راهنماها و خطِّ‌مشی‌ها و نظرات کارشناسان و متخصصان، در تدوین خطِّ‌مشی لحاظ شوند.