نقش افزودنی‌ها بر کیفیت مرکب ایرانی: مطالعۀ موردی حنا و نمک

Abstract

از بین لوازم کتابت و خوشنویسی، مرکب در نزد کاتبان و خوشنویسان ارزش ویژه­ای داشته است چنان­که یک چهارم حُسن خط را در گرو مرغوبیت مرکب دانسته­ اند. متأسفانه استفادۀ فراوان مرکب ­سازان امروزی از مواد نامرغوب و عدم دقت لازم در فرآوری مرکب_­ها، و یا شاید عدم آگاهی آن ها از ترکیب مرکب ­های مرغوب قدیمی و در عمده­ ای از موارد سودجویی برخی، آثار ارزشمند خوشنویسان را که دیر یا زود جزء آثار موزه ای و ملی قرار می گیرد؛ در گذر زمان دچار آسیب­ های جدی مثل رنگ­پریدگی، کپک، ریزش رنگ و نظایر آن کرده است. از­آنجا که کارهای پژوهشی صورت گرفته در این زمینه هنوز به درستی راهگشایی در این زمینه نبوده است؛ پس، پژوهش در این زمینه امری لازم است. <br />هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیرات افزودنی حنا و نمک بر روی مرکب سنتی است. <br />روش و رویکرد پژوهش: روش یافته ­اندوزی کتابخانه ­ای، آزمایشگاهی، اینترنتی و روش پردازش داده ­ها، توصیفی-تحلیلی­ است. در این پژوهش پس از ساخت هفت نمونه مرکب مشکی با استفاده از رساله ­های کهن، پیرسازی تسریعی شامل آزمون­ های نور، کپک و دما بر روی نمونه­ ها بر طبق استاندارد انجام شد؛ سپس با استفاده از دستگاه pH­سنج و رنگ سنج، نمونه ها pH­سنجی و رنگ سنجی شدند. و درآخر با منابع و اطلاعات موجود، تحلیل و نتیجه­ گیری ­شد. <br />یافته های پژوهش: پس از بررسی­ های آزمایشگاهی معلوم شد، حنا علاوه بر خاصیت رنگدهی از رشد کپک­ها در مرکب، چه به صورت مایع و چه مرکب بر روی کاغذ جلوگیری می کند؛ البته غلظت حنا، در خاصیت میکروب­کشی آن تأثیر دارد .قابل ذکر است که مقدار زیاد حنا (معادل 14 گرم) به دلیل خاصیت اسیدی آن باعث رنگ پریدگی(تغییر رنگ) مرکب می شود؛ کمترین مقدار نمک نیز (معادل 1 گرم) علاوه بر جلوگیری از رشد کپک، مایۀ ثبات و دوام بیشتر مرکب بر روی کاغذ می­شود.