واکاوی فصول دمایی ایران‌‌ زمین و وردایی آن طی دهه‌‌های اخیر ‌‌‌‌

Abstract

بدون شک با رخنمود تغییر اقلیم و گرمایش جهانی فصول دمایی نیز جابه‌جا خواهند شد و شدت و ضعف این جابه‌جایی در مناطق مختلف به تبعیت از آن هم‌اندازه و یکسان نیست. هدف از این پژوهش شناخت فصول دمایی ایران زمین و وردایی آن طی بازه‌ی زمانی 1/1/1370 تا تاریخ 29/12/1392 خورشیدی است. جهت پایش مکانی نواحی تقویمی دمایی، نخست انحراف معیار ایستگاه‌های موردنظر در هرسال با انحراف معیار بلندمدت مقایسه شد. سپس میانگین بلندمدت (LTM) در قالب آرایه‌ای به ابعاد 49×366 برای هر یک از ایستگاه‌ها آرایش داده شد. تفاوت انحراف میانگین سالانه از میانگین کلی (Dev) جداگانه محاسبه گردید. سرانجام سه آرایه با نام‌های آغاز فصل گرم(SWS) پایان فصل گرم (EWS) و طول دوره‌ی گرم (WSL) تشکیل شد. برای شناخت پهنه‌های همگن تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام وارد بر روی آرایه‌ها اعمال شد. درنهایت معناداری وردایی و آهنگ وردایی آغاز، پایان و طول دوره‌ی گرما، طی دوره‌ی مورد واکاوی به دست آمد. طی بازه‌ی زمانی مورد واکاوی آغاز و پایان فصول دمایی ایران زمین دستخوش وردایی معناداری شده است. بطور کلی آهنگ کاهشی آغاز دوره‌ی گرما بیشتر از آهنگ کاهشی و افزایشی پایان دوره‌ی گرم بر روی ایستگاه‌های مورد واکاوی است. به نظر می‌رسد یافته‌های این پژوهش شواهد محکمی بر رخنمود گرمایش حاکم بر گستره‌ی ایران‌زمین و جابجایی فصول و رژیم دمایی است.