بررسی الگوهای دولت محلی و تطبیق آن با شهرهای ایران

Abstract

در جهان امروز، اداره امور شهرها متکی بر دولت‌های محلی دموکراتیک است. الگوهای دولت محلی شهری در جهان متعدد است که مهم‌ترین آن‌ها مدل شهردار ـ شورا، شورا ـ مدیر، کمیسیون، نشست شهری باز و نشست نمایندگان شهری می­باشد که سهم مدل شوراـ مدیر در میان شهرهای مختلف جهان بیش از سایر موارد است. آنچه را که بتوان دولت محلی شهر در ایران نامید از جنبش مشروطیت در 1285 هـ . ش آغاز شده است. پس از آن، نهادهای دموکراتیک شهری در ایران، تحت تأثیر تحولات سیاسی دچار تغییرات زیادی شد و با افت و خیزهای زیاد تاکنون ادامه داشته است. این پژوهش با رویکردی تاریخی به سیر تکوین دولت محلی شهری ایران در یک سده‌ی اخیر توجه کرده و با الگوسازی و شناخت دقیق این نهاد محلی شهری در هر دوره­های تاریخی به مقایسه تطبیقی با الگوهای دولت محلی در کشورهای توسعه‌یافته پرداخته است. داده‌های مورد نیاز تحقیق به روش استنادی و کتابخانه­ای از قوانین متعدد انجمن بلدیه، انجمن شهر و شوراهای اسلامی شهر (از انقلاب مشروطه تاکنون) گردآوری شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش تحلیل محتوا و تحلیل منطقی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نوعی الگوی شبه دولت محلی شهری از آغاز سده‌ی بیستم در ایران شکل گرفته است و در قالب الگوی شورا ـ مدیر با حرکت سینوسی، متأثر از تحولات سیاسی و نظام سیاسی تک ساخت دچار انبساط و انقباض قدرت شده است. این الگوی دولت محلی برای تمامی شهرهای ایران یکسان بوده و بیش از آنکه متأثر از خواسته‌های شهروندی باشد، تحت نفوذ نهادهای قدرتمند حکومت مرکزی بوده است.