آسیب¬پذیری شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محله¬ای در امدادرسانی آنها

Abstract

شهر و زندگی در آن درکنار آسایش و رفاهی که برای ساکنان خود به ارمغان آورده در درون و برون خود خطرات (با منشأ طبیعی، انسانی) فراوانی را نیز به همراه دارد، زلزله یک نمونه از پدیده­های طبیعی است که با وقوع خود در کشورهای آسیب­پذیر منجمله کشورهای در حال توسعه و بطور اخص بر شهرهای آنها تلفات و خسارات سنگینی را به بار می­آورد. کشور ما نیز به واسطه­ی قرار گرفتن در کمربند زلزله­خیزی و وجود <br /> گسل­های متعدد در بستر کالبدی آن توأم با آسیب­پذیری سکونتگاههای شهری ناشی از تراکم های انسانی و ساختمانی و شهرسازی نامناسب و... از پیامد زلزله‌های مخرب بشدت متأثر گشته است. یکی از مهمترین اقدامات در مدیریت بحران زلزله بعد از آشنایی افراد از میزان آسیب‌پذیری مجتمع‌های انسانی در جهت پیشگیری و آمادگی در برابر زلزله، امدادرسانی بر آسیب‌دیدگان از زلزله است که تجارب کشورها در این زمینه حکایت از آن دارد که عملیات واکنش اضطراری به تنهایی از عهده دولت‌ها خارج و حتی فاقد کارایی لازمی ­باشد، بنابراین­مؤثرترین فعالیت‌های امداد و نجات در مراحل اولیه­ی بحران زلزله و بعد از آن تشکل­های خودجوش مردمی در قالب محلات شهری است که با مدیریت صحیح آنها می­توان ضریب ایمنی و امنیت شهری را ارتقاء داد. در این راستا نگارندگان مقاله، به بررسی مفهوم مشارکت، ساختار کالبدی محله در امدادرسانی، عوامل طبیعی و انسانی مؤثر در آسیب‌پذیری مجتمع­های زیستی شهری ایران در برابر زلزله در مرحله­ی قبل از وقوع و ناکارآمدی امدادگری در حین وقوع و بعد از آن، بابررسی دیدگاههای نظری و سوابق کشورها در زمینه­ی مشارکت مردمی پرداخته و در نهایت به ارائه­ی راه­حل­هایی در جهت ارتقای مشارکت مردمی (محله­ای) و کاهش آثار و تلفات ناشی از زلزله متناسب با آسیب‌پذیری شهرها ارایه نموده است.