تحلیل مکانی تغییرات بارش در زاگرس میانی از طریق روش‌های زمین آمار (1995-2004)

Abstract

در تحقیق حاضر سعی شده است تا تغییرات مکانی بارش در ناحیه‌ی کوهستانی زاگرس میانی از طریق روش‌های زمین آمار مدل‌سازی و تشریح گردد. در این راستا از متوسط بارش سالانه 249 ایستگاه با دوره‌ی زمانی کامل 10 سال (1995-2004) مربوط به سازمان هواشناسی (کلیماتولوژی، سینوپتیک و باران‌سنجی) و وزارت نیرو استفاده شده است. از 219 ایستگاه برای مدل‌سازی و تشریح تغییرات مکانی بارش و از 30 ایستگاه باقی‌مانده برای آزمون و ارزیابی روش‌ها بهره گرفته شده است. برای نرمال بودن داده‌ها از آزمون کولموگروف – اسمیرنف و برای بررسی وجود روند در داده‌ها از برنامه جانبی Trend Analysisدر محیط نرم‌افزار Arc GIS 9.3بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از ارزیابی روش‌های کریگینگ ساده، معمولی و عام، بدون متغیّر کمکی و همچنین با متغیّر کمکی ارتفاع، عرض جغرافیایی، شیب و فاصله از خط‌الرأس از طریق آماره‌های R²، RMSE و MAEحاکی از دقت بیشتر روش کریگینگ معمولی با متغیّر کمکی عرض جغرافیایی و فاصله از خط‌الرأس است. برای نشان دادن نحوه‌ی تغییرپذیری مکانی بارش در منطقه‌ی مورد مطالعه، نیم‌رخ‌های بارش و ارتفاع عمود بر خط‌الرأس‌ها با فواصل 50 کیلومتر ترسیم گردیدند. از طریق نیم‌رخ‌ها چنین استنباط شد که با وجود هماهنگی نسبی بین بارش و ناهمواری، بیشینه بارش بر حداکثر ارتفاع ناهمواری‌ها منطبق نیست و دامنه‌های بادگیرو پشت به باد در نیمه‌ی غربی و شرقی زاگرس میانی دارای ویژگی متفاوتی از لحاظ مقدار دریافت بارش می‌باشند. نتایج تحقیق نقش ناهمواری‌ها به عنوان مانع در مسیر توده‌های هوا را نشان می‌دهد، به گونه‌ای که توده‌های هوا در برخورد با توده‌های کوهستانی مقادیر زیادی از رطوبت خود را تخلیه می‌نمایند.