تحلیل روند موسم‌های خشک و تر در شهر زنجان

Abstract

سامانه‌ی اقلیم، مجموعه‌ای چند بُعدی، درهم تنیده و پویاست. این ویژگی‌ها موجب می‌شود که هم عوامل تغییرزا و هم نتایج تغییر، حاوی تنوع زمانی – مکانی باشد. یکی از ویژگی‌های اقلیمی که بدین لحاظ قابل تأمل است، تداوم موسم‌های خشک و مرطوب است. تداوم موسم‌های خشک و مرطوب به لحاظ شدت و فراوانی رویدادهای بارشی از اهمیّت شایان توجهی برخوردارند. این ویژگی‌ها به دلیل این که مشخصات اقلیم بارشی را منعکس نموده و نیز به لحاظ این که بر فراسنج‌های دیگر اقلیمی تأثیر می‌نهند، نظر بسیاری اقلیم‌شناسان را به خود جلب نموده است. در تحقیق حاضر با استفاده از مشاهدات بارش روزانه‌ی شهر زنجان طیّ دوره‌ی آماری 2006-1961 و بر اساس روش‌های ناپارامتری، روند بیشینه، متوسط و تداوم موسم‌های خشک و تر برای هرسال برآورد گردید. نتایج تحقیق نشان داد که نمایه‌های مورد بررسی در هیچ یک از مقیاس‌های زمانی سالانه و ماهانه حاوی روند معنی‌داری نبوده است. مقدار بارش‌های کم حاوی روند کاهشی معنی‌دار بوده‌اند و با توجه به فقدان روند در دفعات وقوع، دفعات این بارش‌ها و به تبع آن موسم‌های تر و خشک ثابت بوده است. بر اساس یافته‌های تحقیق معلوم شد که چهار ماه سال (جون، جولای، آگوست و سپتامبر) فاقد بارش هستند. بارش‌های احتمالی در این چهار ماه، حاصل رویدادهای محلی- تصادفی و نامنظم می‌باشد. از این رو چهار ماه یاد شده به عنوان فصل خشک زنجان به شمار می‌آید. بیشترین دفعات وقوع بارش مربوط به ماه‌های آوریل و می است. بدین ترتیب پرباران‌ترین فصل را می‌توان فصل بهار دانست.