اکتشافات ژئوشیمیایی به روش رسوبات آبراهه‌ای و مطالعه کانی‌های سنگین در منطقه جلده‌باخان، آذربایجان شرقی

Abstract

منطقه جلده‌باخان در جنوب شرق استان آذربایجان شرقی، بخشی از ایالت فلززایی طارم- قره‌داغ را تشکیل می‌دهد. نتایج اولیه حاصل از اکتشافات ژئوشیمیایی ناحیه‌ای در جلده‌باخان، منجر به شناسایی بی‌هنجاری‌هایی از عناصر مختلف گردید. کنترل بی‌هنجاری‌های ژئوشیمیایی از طریق مطالعات کانی‌های سنگین در رسوبات آبراهه‌ای و نمونه‌های کانی‌سازی شده انجام گرفت. مهم‌ترین کانی‌های سنگین شناسایی شده شامل مگنتیت، هماتیت، لیمونیت، مارتیت، الیژیست، پیریت، پیریت اکسیده، گالن، طلا، مس طبیعی، باریت، مالاکیت، کوپریت، زیرکن، آپاتیت، روتیل، ایلمنیت، اسفن، پیروکسن، آمفیبول، گارنت و اپیدوت هستند. کانی‌های سنگین فلزی شناسایی شده عمدتا در ارتباط تنگاتنگ با کانی‌سازی‌های اپی‌ترمال و رگه‌‌ای می‌باشد. تجزیه بعضی از نمونه‌های لیتوژئوشیمیایی برداشت شده از محدوده بی‌هنجاری‌ها، برای عناصری مانند Ag, As, Ba, Bi, Ce, Co, Cu, Mo, Ni, Sb, V, Zn Au, عیار قابل توجّهی ‌نشان دادند. تلفیق یافته‌های حاصل از تجزیه‌های شیمیایی، مطالعات کانی‌های سنگین، کانه‌نگاری نمونه‌های کانی‌سازی شده و روابط صحرایی منجر به شناسایی محدوده بی‌هنجاری منطبق بر درّه اصلی منطقه مورد مطالعه شد. انطباق نقشه بی‌هنجاری‌های نهایی با نقشه چگالی گسل‌های منطقه جلده‌باخان نشان می‌دهد که گسل‌ها در ایجاد این بی‌هنجاری‌ها نقش مهمی داشته‌اند. نتایج کلی حاصل از بررسی‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهند که بی‌هنجاری‌های شناسایی شده عمدتا متعلق به عناصری مانند Ag, Ba, Co, Cu, Sb, Zn Au, بوده که می توانند به عنوان عناصر ردیاب مهم در اکتشاف کانسارهای طلا و نقره اپی‌ترمال و همچنین کانسارهای چند فلزی Au-Ag-Cu-Pb-Zn به کار روند.