کانی‌شناسی و ژئوشیمی اسپینل‌ها در هارزبورژیت‌ها، سرپانتینیت‌ها و لیستونیت‌های جنوب افیولیت نایین

Abstract

سنگ‌های پریدوتیتی موجود در ملانژ افیولیتی نایین نزدیک به ۷۰ درصد از حجم آن را تشکیل می‌دهند. این سنگ‌ها پریدوتیت‌های گوشته‌ای مربوط به یک سنگ اقیانوسی هستند که در کرتاسه پسین تا اوایل ترشیری جایگیری شده است. مجموعه‌های افیولیتی در بخش گوشته‌ای خود شامل هارزبورژیت، دونیت، لرزولیت، ورلیت و پیروکسنیت است. هارزبورژیت‌ها نسبت به بقیه حجم بسیار بالایی دارند. هارزبورژیت‌های سرپانتینیتی‌شده‌، در محیط‌های با pH و Eh مناسب به لیستونیت تبدیل می‌شوند. هارزبورژیت‌ها، سرپانتینیت‌ها و لیستونیت‌ها دارای کانی‌های اسپینل هستند. اسپینل‌ها مهم‌ترین کانی از نظر تغییرات ترکیبی در سنگ‌ها هستند. همین‌طور کانی‌های گروه اسپینل، کاربردهای فراوانی در صنعت دارند. از عناصر Cr و Alاین کانی‌ها به‌عنوان نشانگر در تعیین منشأ واحدهای سنگی مختلف استفاده می‌شود. ترکیب اسپینل‌های کروم‌دار متبلور‌شده در محیط‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است. در حقیقت محیط تبلور و دگرسانی‌ها، مهم‌ترین عامل مؤثر بر ترکیب اسپینل‌های کروم‌دار است. تغییرات کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی اسپینل‌ها در طی فرایند سرپانتینیتی‌شدن و به‌دنبال آن لیستونیتی‌شدن نشان می‌دهند که از اسپینل‌های موجود در هارزبورژیت‌ها به سمت اسپینل‌های موجود در لیستونیت‌های سیلیسی میزان Cr₂O₃،Cr# ، TiO₂ وFe³⁺ افزایش و میزان MgO، Mg#و Al₂O₃کاهش یافته است. که این خود نشان‌دهنده تشکیل اسپینل‌ها در شرایط متفاوت فشار و دماست