شیمی کانی و زمین دماسنجی الیوین بازالت های کواترنری سیریز، شمال غرب زرند

Abstract

سنگ‌های بازالتی کواترنری شمال سیریز، در شمال‌غربی زرند، بخشی از سنگ‌های آتشفشانی زون ساختاری ایران مرکزی هستند. از نظر کانیایی، این سنگ‌ها از درشت بلورهای الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز تشکیل شده‌اند و بافت اصلی آن‌ها پورفیری است. افزون بر این، بافت‌های میکرولیتی پورفیری، گلومروپورفیری، جریانی، بین‌دانه‌ای، اینترسرتال و بادامکی نیز در آن‌ها مشاهده می‌شود. براساس تجزیه نقطه‌ای با دستگاه ریزکاو الکترونی (EPMA)، درشت بلورهای الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به ترتیب دارای ترکیب کریزولیت، اوژیت و آنورتیت هستند. همچنین تغییرات ترکیب شیمیایی ماگما در حین تبلور این درشت بلورها ناچیز بوده است؛ به گونه‌ای که محتوای MgO درشت بلورهای الیوین به میزان اندکی از سمت مرکز به حاشیه کاهش یافته است؛ اما در درشت بلورهای کلینوپیروکسن به سمت حاشیه، میزان MgO و SiO₂ کاهش و مقدار TiO₂ افزایش نشان می‌دهد. براساس مطالعات دماسنجی، دماهای بین 1212 تا 1283 درجه سانتیگراد برای تشکیل بلورهای کلینوپیروکسن تخمین زده می‌شود