بررسی سنگ‌زایی، کانی شیمی و شرایط دما و فشار تبلور توده گرانیتوییدی کوه میش جنوب ششتمد، استان خراسان رضوی

Abstract

مجموعه پلوتونیک کوه میش در 30 کیلومتری جنوب سبزوار واقع است و از نظر تقسیم‌بندی زمین‌ساختی، بخشی از زون سبزوار به‌شمار می‌رود. این مجموعه از دو گونه سنگ پلوتونیک تشکیل شده که عبارتند از 1) مجموعه گرانیتوییدهای واقع در شمال کوه میش که بیشتر از مونزوگرانیت، پیروکسن گرانودیوریت تشکیل شده‌اند. کانی‌های اولیه قابل تشخیص در این سنگ‌ها شامل پلاژیوکلاز، کوارتز و فلدسپار قلیایی است، این واحدها از نظر ژئوشیمی کلسیمی- قلیایی، پرآلومین و از تیپ I هستند. 2) مجموعه گابروـ دیوریت در جنوب کوه میش، که از سنگ‌های پلوتونیک مختلف مانند گابرو، دیوریت و گابرودیوریت تشکیل شده است. پلاژیوکلاز، پیروکسن و هورنبلند از کانی‌های اولیه قابل تشخیص این واحدها هستند. این سنگ‌ها از نظر ژئوشیمی، سری تولئیتی متاآلومین، و از تیپ I هستند. این دو مجموعه در رژیم زمین‌ساختی کمان‌های آتشفشانی مرتبط با حاشیه فعال قاره‌ای به‌وجود آمده‌اند. با توجه به بررسی‌های کانی‌شناسی، سنگ‌شناسی، ژئوشیمیایی، چنین به نظر می‌رسد که سنگ‌های نفوذی حدواسط و مافیک از ذوب‌بخشی پروتولیت‌های پوسته زیرین و سنگ‌های نفوذی اسیدی از ذوب‌بخشی پروتولیت‌های پوسته‌ای (متاگریوک) به‌وجود آمده‌اند و تبلور جدایشی ماگمای ایجادشده، طیف انواع سنگ‌های توده گرانیتوییدی را سبب شده است. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن‌های منطقه در حد دیوپسید و اوژیت است. دمای تبلور این کانی‌ها در فشارهای 1 تا 8 کیلوبار از 909 تا 1296 درجه سانتی‌گراد و بارومتری کلینوپیروکسن‌های منطقه نیز حاکی از تبلور آنها در فشار کمتر از 10 کیلوبار است. ترکیب پلاژیوکلازهای منطقه در محدوده بیتونیت تا آنورتیت است.