ارزیابی ژئوشیمیایی و پتانسیل هیدورکربن زایی بعضی از افقهای شیلی ژوراسیک در مناطق مختلف ایران

Abstract

هدف از این مطالعه، ارزیابی ژئوشیمیایی برخی افق‌های شیلی مربوط به نهشته های آواری کربن دار ژوراسیک در چند نقطه از ایران است. نمونه‌های مورد بررسی از مقاطعی واقع در نواحی طبس، پابدانا (کرمان)، خمرود (کرمان) و معدن تخت مینودشت بود، که از نظر پتانسیل هیدروکربن‌زایی مورد ارزیابی مقدماتی و مقایسه قرار گرفت. بررسی‌های مقدماتی بر روی نمونه‌ها به روش پیرولیز نشان داد که، کروژن موجود در شیل‌های این رسوبات عمدتاٌ از نوع III و II بوده و میزان پختگی مواد آلی در نواحی مختلف با همدیگر تفاوت دارند. اطلاعات تکمیلی بر روی بیتومن‌های استخراجی از نمونه ها، نشان داد که، سنگ منشاء مربوط به ناحیه مینودشت از نوع شیلی بوده و در یک محیط نسبتاٌ دریایی کم عمق احیایی راسب شده است. رسوبات شیلی مربوط به نمونه پابدانای کرمان نسبتاٌ از جنس کربناته بوده و محیط رسوبی آن نیز احیایی است. از نظر میزان پختگی، مواد آلی ناحیه مینودشت در اوایل پنجره نفت‌زایی (کاتاژنز)، ناحیه کرمان اواسط تا اواخر پنجره نفت‌زایی (انتهای کاتاژنز) و کروژن نمونه‌های طبس در مراحل بسیار پیشرفته بلوغ یعنی در داخل پنجره گاززایی (مرحله متاژنز) قرار دارند. از لحاظ غنای مواد آلی و پتانسیل ذاتی هیدروکربن‌زایی، رسوبات ناحیه مینودشت، خوب تا متوسط (نفت‌زا)، ناحیه کرمان (پابدانا و خمرود) خوب تا بسیار خوب (نفت‌زا و گاززا) و ناحیه طبس متوسط (گاززا) می‌باشند.