بررسی تأثیر دانشگاه بر توسعه‌ی منطقه‌ای مبتنی بر عدالت اسلامی در غرب استان تهران با تأکید بر توسعه فرهنگی شهرستان اسلام‌شهر

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> در نیم قرن اخیر، نظریه‌پردازان توسعه شهری و منطقه‌ای روز به روز به اهمیت تعادل و توازن در توسعه پایدار و مستدام، پی برده و ضرورت آن را مورد تأکید قرار داده‌اند. بیشتر اندیشمندان بر این نظر متفق‌اند که توسعه چند قرن اخیر راه نامتعادل را طی کرده و به تبع آن، پی آمدهایی داشته است که نه تنها خود تحقق توسعه را زیر هاله‌ای از ابهام برده است، بلکه نظام هستی و خلقت که بر اساس توازن نهاده شده است را با خطرهای جدی مواجه ساخته است. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا زمان آن نرسیده است که به اصول آفرینش بازگشته و راه رفت را تصحیح کرد؟ این مقاله استخراج‌شده پژوهشی که با هدف آزمون توازن و تعادل در توسعه شهری و منطقه‌ای از طریق بررسی تأثیر دانشگاه بر توسعه‌ی منطقه‌ای غرب استان تهران با تأکید بر شهرستان اسلام‌شهر در سال‌های 1394 تا 1397 در دوره دکتری صورت گرفت. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، این فرضیه طرح شد که از زمان احداث دانشگاه در شهر اسلامشهر تاکنون شاخص‌های عدالت اجتماعی در توسعه فرهنگی و شاخص‌های توسعه اقتصادی منطقه‌ای در کل منطقه اسلامشهر تحت تأثیر همین دانشگاه بهبود یافته است. از میان جامعه آماری، تعداد 400 نفر به عنوان گروه نمونه به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند تا از طریق تکمیل پرسشنامه، به پرسش‌های مربوط به تحقیق پاسخ دهند. سؤال‌های پرسشنامه از پایایی قابل قبولی برخوردار است. روش تحقیق در این پژوهش کمی- کیفی و از نوع توصیفی- تحلیلی است. در واقع محور روش‌شناسی دارای رویکرد کیفی است و هر جا لزوم یافته از تجزیه و تحلیل کمّی نیز استفاده شده است. در این راستا از روش‌های تحلیلی <em>SPSS</em>، بهره گرفته شده است. برای کنترل رابطه‌ی بین توسعه‌ی منطقه و دانشگاه اسلامشهر، از نظر شاخص‌های توسعه قبل و بعد از استقرار دانشگاه در منطقه، با کمک روش‌های مختلف ارزیابی شده است. همچنین برای پرهیز از خطا و اطمینان از اینکه این دانشگاه تأثیر ویژه‌ای بر توسعه منطقه داشته است و این پبشرفت ناشی از عوامل دیگری نبوده، با استفاده از شیوه‌ی مقایسه‌ای وضعیت این منطقه با مناطقی که در اثر دانشگاه توسعه ‌یافته یا در اثر نبود دانشگاه از توسعه بازمانده‌اند، به‌صورت شاهد بررسی شده است. با انجام این پژوهش، در نهایت، این نتیجه حاصل شد، که دانشگاه اسلامشهر در توسعه‌ی منطقه‌ای غرب استان تهران خصوصاً در محدوده‌ی منطقه اسلامشهر، تأثیر مثبت داشته است که این توسعه ابعاد مختلفی، از جمله توسعه‌ی اقتصادی، توسعه‌ی سیاسی- اجتماعی و توسعه‌ی فرهنگی را در برمی‌گیرد. در نهایت این نتیجه گرفته شده است که با دیدگاه عدالت محوری، توزیع متعادلانه دانش منطقه، منجر به تحقق تعادل در توسعه شهری و منطقه‌ای می‌شود و دانشگاه به عنوان نهاد توسعه فرهنگی توانسته است به نهادینه شدن توسعه متعادل شهری و منطقه‌ای از طریق توسعه فرهنگی کمک کند.