پارادایم‌های روش‌شناسی اقلیم

Abstract

اگر‌چه به نظر می‌رسد تغییر در پارادایم به آن شکل گسترده که مدنظر کوهن بود در کم‌تر علمی اتفاق افتاده، اما رصد تاریخ علوم حکایت از آن دارد که می‌توان نشانه‌هایی از تغییر در پارادایم با مفهومی ساده و محدود‌تر را در علوم مختلف ردیابی کرد. اقلیم یکی از علومی است که حداقل تغییر پارادایم در حوزه‌ی روش‌شناسی را از سر گذرانده است.<br /> با توجه به دیدگاه‌های جغرافیایی و مفاهیم فضا، اقلیم رویکردی اساسی و ذاتی به تحلیل‌های مکانی و منطقه‌ای دارد و این مهم با پارادایم ایستگاه مبنا قابل تحقق نیست. به همین جهت در سال‌های اخیر پارادایم یاخته مبنا در میان اقلیم‌شناسان به جایگاه قابل تأملی رسیده و در سطح گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است؛ تا بتواند با توجه به عمل‌گر‌های فضایی و تعمیم مکانی تحلیل‌های مناسب از مسائل اقلیم گردشی به محیطی، محیطی به گردشی، الگوهای مکانی و مسائل مرتبط با آن ارائه کند.<br /> هدف این تحقیق، آن است که ضمن معرفی فلسفه اقلیم از جنبه‌ی روش‌شناسی، دو پارادایم مطرح در این زمینه و مزایا و معایب هر یک را برشمرده و نتایج حاصل از به کارگیری هر یک از پارادایم‌ها را در مطالعات اقلیمی مورد کنکاش قرار دهد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد پاسخ‌گویی به سؤالات اساسی مطرح شده در تعمیم اقلیم به مکان و مسائل مرتبط با آن، با به کارگیری پارادایم یاخته مبنا میسر می‌گردد و همه‌ی اقلیم‌شناسان باید در جهت یادگیری و آموزش مفاهیم و تکنیک‌های این پارادایم گام بردارند.