تحلیل آماری- سینوپتیکی رخدادهای آستانه دمایی فصل تابستان در غرب کشور

Abstract

غرب ایران در منطقه معتدل با چهار فصل متمایز قرار دارد. این موقعیت فضایی از یک طرف باعث می‌شود غرب کشور تحت تاثیر برخی سیگنال‌های عمده اقلیمی و مراکز عمل بزرگ جوی قرار گیرد و از طرف دیگر سبب می‌گردد الگوی گردشی جو در هر آستانه فصل بر روی غرب تحت تاثیر حرکت شمال - جنوب سوی خورشید شکل خاصی به خود گیرد. در این تحقیق برای مطالعه دماهای بالاتر از 40 درجه سانتی گراد تابستان های غرب کشور و ارتباط آن با کم فشار محلی و یا شاخص‌های پرفشار جنب حاره، آمار ایستگاه‌های سینوپتیک خرم آباد، کرمانشاه، سنندج و همدان مورد بررسی قرار گرفت. ایستگاه سینوپتیک خرم‌آباد طی دوره آماری 26 ساله (2010-1985) با 25 روز و بالاتر، ایستگاه کرمانشاه با 15 روز، سنندج با 5 روز و همدان با یک روز، به ترتیب بیشترین روزهای با آستانه دمایی 40 درجه و بالاتر را دارند. در این مطالعه از روش تحلیل عاملی و خوشه بندی برای طبقه‌بندی و مشخص کردن الگوهای سینوپتیکی، استفاده شده است. از داده های میانگین روزانه در ترازهای SLP،850 و500 هکتوپاسکال، طی دوره آماری بیان شده در تلاقی‌های 5/2 درجه استفاده شده است. این داده ها از مجموعه داده های بازسازی شده NCEP/NCAR دریافت شده است. محدوده مطالعه که در برگیرنده 10 تا 60 درجه عرض جغرافیایی شمالی و 0 تا 90 درجه طول جغرافیایی شرقی است، از 693 یاخته با دقت مکانی 5/2*5/2 درجه جغرافیایی تشکیل شده است. بطوریکه تمامی سامانه های موثر بر ایران را در طول سال تحت پوشش قرار دهد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی در ترازهای فوق بر روی داده های حاصل از نقشه های سینوپتیکی حاکی از آن است که به طور کلی 90 روز انتخاب شده، با وجود شباهت ظاهری از نظر تیپ هوایی در یک الگو اما از نظر پارامترهای سینوپتیکی شاخص های مراکز عمل، دارای سه نوع الگوی سینوپتیکی می باشند که رخدادهای دمایی، 17 مورد در الگوی نوع اول، 45 مورد در الگوی نوع دوم و 28 مورد در الگوی نوع سوم قرار می گیرند.