آسیب شناسی و پهنه بندی لرزهای بافت شهری (مطالعه موردی: شهرک ولیعصر تبریز)

Abstract

میان­بافت شهری با لرزه­خیزی و آسیب­شناسی لرزه‌‌ای، پیوندهای تنگاتنگی وجود دارد. بافت، نه تنها به­واسطه خصوصیات کالبدی، بلکه از طریق مولفه‌های غیرکالبدی (کارکردی)، در کنشی مکان­مند، از قابلیت لرزه­خیزی زمین متأثر شده و بر آن تأثیر می‌گذارد. این مقاله می‌کوشد، با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از داده‌های اسنادی و هشت شاخص (فاصله از گسل،کیفیت بنا، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیت، درجه محصوریت، کاربری زمین، سطح سرویس ترافیک و فاصله از مراکز درمانی) که در مدل تحلیل سلسله­مراتبی معکوس (IHWP) تحلیل شده­اند، سطوح و پهنه‌های آسیب‌پذیری لرزه‌ای را در بافت شهرک ولیعصر تبریز شناسایی نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد 54 درصد بافت شهرک در پهنه آسیب‌پذیری لرزه‌ای قرار دارد. تراکم ساختمانی بالا، کمبود فضای سبز و باز، درجه محصوریت بالا و وجود کاربری تجاری، مشخصه‌های اصلی بافت، در پهنه آسیب‌پذیر و ریزپهنه‌های آن است. الگوی­ توزیع­ بافت­ و­ پهنه­های ­آسیب­پذیر، با­ موقعیت­ شریان­های­ اصلی (مخابرات، ولیعصر، شریعتی، اوحدی، معلم، فروغی، تختی، پروین­اعتصامی، عارف، زند و جوانمهر)، به­­ویژه معابر فرعی (8-10متری) منتهی ­به ­این ­شریان­ها و کاربری غالب تجاری در بخش مرکزی (فلکه بزرگ و فلکه بازار) منطبق است. الگوی فضایی پهنه‌بندی لرزه‌ای، جهتی شرقی غربی و مرکز پیرامون دارد. این الگو ضمن شکل دادن به جهت و شدت تغییرات آسیب­پذیری، الگوی کلان آسیب­شناسی و پهنه‌بندی لرزه‌ای شهرک را در دو بخش به­وجود آورده است. نیمه شرقی، پهنه‌ای است با ضریب خطر و آسیب‌پذیری پایین که پایدارترین بافت‌های شهرک را در خود دارد. اما، نیمه غربی بیانگر ناپایداری لرزه‌ای و آسیب‌پذیری زیاد و خیلی زیاد است. بخش مرکزی شهرک،کانون فضایی شدت لرزه‌ای این پهنه‌ها است.