بررسی ارتباط میان تحقیقات علمی و نیازهای جامعه روستایی ایران با تأکید بر پایان‌نامه/ رساله‌های دانشجویان رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی

Abstract

اولین شرط لازم برای موفقیت تحقیقات مربوط به روستاها، درک و برداشت صحیح از نیازهای جامعه محلی است. بخشی از تحقیقات روستایی در کشور را پایان‌نامه/ رساله‌های دانشجویان رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی تشکیل می‌دهند. پژوهش حاضر به بررسی میزان ارتباط این تحقیقات دانشجویی با نیازهای جامعه روستایی و ارائه مدلی برای انجام تحقیقات روستایی در ایران می‌پردازد. این پژوهش از نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی است که با ترکیب دو شیوه اسنادی و پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان (161 نفر) و اعضای هیئت علمی (20 نفر) رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی سه دانشگاه تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس را شامل می‌شود. دامنه تحقیق به رساله­ها و پایان‌نامه­های تدوین شده در این سه دانشگاه محدود شده تا امکان بررسی فرض­های پژوهش و تعمیم­یافته­ها فراهم شود. به‌منظور افزایش دقت در نمونه‌گیری، درصد بالایی از جامعه آماری به­عنوان نمونه انتخاب شد. با مراجعه به افراد صاحب­نظر، نواقص و نارسایی­های مربوط به سؤالات مرتفع شد. مقدار به‌دست آمده از آزمون همسانی درونی آلفای کرونباخ (79/0) نشان‌دهنده پایایی نسبی پرسشنامه است. به‌منظور تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده، با بهره­گیری از نرم­افزارهای SPSS- Expert Choice-Excel، از آزمون‌های آماری چون توزیع فراوانی، تحلیل عاملی و مقایسه زوجی (AHP) استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اکثر اساتید راهنما و مشاور پایان‌نامه/ رساله‌ها، به وجود ارتباط زیاد موضوعات تحقیق با نیازهای جامعه روستایی معتقد بودند ولی نتایج بررسی مهم­ترین عامل در انتخاب موضوع پایان‌نامه/ رساله‌ها نشان داد که دانشجویان در هنگام انتخاب موضوع کم­تر به نیازهای جامعه روستایی توجه داشته‌اند. در عین حال ساکن بودن دانشجو در روستا و یا رفت و آمد دانشجو به روستا و ارتباط دانشجو با سازمان‌های متولی جامعه روستایی، بیش­ترین سهم را در آگاهی بخشی دانشجویان نسبت به نیازهای جامعه روستایی داشته‌اند. هم­چنین محدودیت مالی (مشکلات مالی دانشجویان)، با وزن 249/0 مهم­ترین محدودیت­ پیش روی دانشجویان جهت انتخاب موضوعی متناسب با نیازهای جامعه روستایی بوده­است. بر این اساس، الگوی پیشنهادی پژوهش برای انجام تحقیقات روستایی در ایران ارائه شده­است.