بررسی ارتباط بین شاخص‌های کمّی مسکن و سلامت‌روانی شهروندان مطالعه موردی: محله مرداویج- اصفهان

Abstract

هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی رابطه متقابل شاخص‌های کمّی مسکن و سلامت‌روانی شهروندان است. در این راستا متغیرهای مستقل ش65 امل انواع الگوهای مسکن، تراکم ساختمانی، سرانه مسکن، تراکم خانوار در واحد مسکونی و تراکم نفر در اتاق است. افسردگی و استرس درک­ شده نیز متغیرهای وابسته پژوهش هستند. برای سنجش میزان استرس افراد، از پرسشنامه استرس ادراک ­شدهکوهن و همکاران (1983) و برای سنجش میزان افسردگی، از ویرایش دوم پرسشنامه افسردگی بک و همکاراناستفاده شده‌است. در این پژوهش جامعه آماری، خانوارهای ساکن در محله مرداویج کلانشهر اصفهان است. براساس آمارنامه جمعیتی کلانشهر اصفهان، در سال 1395 تعداد خانوارهای ساکن در این محله برابر با 5691 خانوار گزارش شده‌است. با استفاده از فرمول کوکران، اندازه نمونه در این تحقیق برابر با 250 خانوار است. از این رو، تعداد 250 پرسشنامه در بین خانوارها توزیع و نهایتاً 231 پرسشنامه کامل و بدون خطا جمع‌آوری شد. نتایج تحلیل‌های آماری نشان داد، تمام متغیرهای مستقل پژوهش به عبارتی شاخص­های کمّی مسکن رابطه معناداری با شاخص­های سلامت‌روان یعنی افسردگی و استرس دارند. بنابراین این فرضیه در پژوهش حاضر در توافق با بسیاری از پژوهش­ها اثبات شد که میان شاخص­های کمّی مسکن و شاخص­های سلامت‌روان رابطه معنادار وجود دارد. نتایج در زمینه استرس درک‌شده نشان داد که برای تغییرات این شاخص، می­توان یک مدل براساس شاخص تراکم ساختمانی پیشنهاد داد. به این معنا که از میان چهار شاخص مستقل، شاخص تراکم ساختمانی بیشترین تأثیرگذاری بر استرس درک‌شده ­را دارد. در نهایت براساس مدل پیشنهادی، تراکم ساختمانی قادر است 47 درصد از تغییرات استرس درک‌شده را پیش­بینی کند. براساس مدل­های پیشنهادی، دو شاخص تراکم ساختمانی و تراکم نفر در اتاق به عنوان متغیرهای پیش‌بین برای شاخص افسردگی معرفی می‌شوند. در مدل اول تراکم ساختمانی تنها شاخص پیش‌بین است که 9/51 درصد از تغییرات افسردگی را پیش‌بینی می‌کند. در مدل دوم دو شاخص تراکم ساختمانی و تراکم نفر در اتاق به ترتیب قادر هستند 6/42 و 7/16 درصد از تغییرات افسردگی را پیش‌بینی نمایند. نتیجه نهایی پژوهش آن است که بیش از گذشته باید رابطه میان متخصصان برنامه­ریزی مسکن و روانشناسان تقویت شود تا تأثیر منفی افزایش تراکم بر شاخص­های سلامت‌روان کنترل شود.