سنجش کیفیت زندگی در محلات بافت تاریخی و عوامل مؤثر بر آن نمونة پژوهش: بافت تاریخی شهر یزد

Abstract

مهم‌ترین جنبة ثبت جهانی بافت تاریخی شهر یزد در سال 1396، سکونت مردم و وجود جریان زندگی روزمره و پیوسته در آن بوده است و برخورداری از سطح مناسبی از کیفیت زندگی، لازمة ادامة این روند است؛ اما در حال حاضر بیش از نیمی از بلوک‌های آماری بافت تاریخی شهر یزد با 33958 نفر جمعیت، رشد منفی جمعیت دارد و حدود یک‌سوم بلوک‌ها با موضوع مهاجرفرستی روبه‌رو هستند. در واکنش به این تهدید، این پژوهش سعی دارد ضمن تعیین عوامل مؤثر بر چگونگی کیفیت زندگی در محلات بافت تاریخی یزد، وضعیت آن را از جنبه‌های ذهنی و عینی تعیین کند. پژوهش حاضر ازلحاظ ماهیت، کاربردی و ازنظر روش، علّی است. برای گردآوری داده‌ها و تجزیه و تحلیل آنها از فنون بررسی‌های اسنادی، میدانی به‌صورت پرسشگری، تحلیل عاملی اکتشافی و نرم‌افزارهایSuper-Decisions, IBM SPSS Statistics 25 و ARC GIS 10.5 استفاده و حجم نمونه نیز به روش کوکران، 371 خانوار تعیین شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد امنیت، کیفیت محیط، روابط همسایگی، حمل‌ونقل، حس تعلق، ویژگی‌های کالبدی ابنیه و خدمات و زیرساخت‌ها، هفت عامل عمدة مؤثر بر کیفیت زندگی در بافت تاریخی شهر یزد هستند. البته میزان تأثیر این عوامل بر کیفیت زندگی فعلی مردم ساکن این بافت یکسان نیست؛ عامل کیفیت محیط شامل کیفیت فضای سبز، وضعیت معابر و پیاده‌روها و...، بیشترین میزان تأثیرگذاری را دارد. عامل روابط همسایگی شامل میزان دعوا و درگیری بین همسایگان و میزان حمایت همسایگان از یکدیگر، کمترین میزان تأثیرگذاری را دارد. وضعیت کیفیت زندگی از جنبة ذهنی که با میزان رضایتمندی ساکنان سنجیده شد، به‌طور کلی در تمامی ۹ محلة بافت تاریخی نامطلوب است؛ اما در مقایسه با جنبة عینی از وضعیت مناسب‌تری برخوردار است. درمجموع و براساس نقشة پهنه‌بندی تولیدشده، محلة زرتشتی‌ها سطح کیفیت زندگی مطلوب‌تری نسبت به سایر محلات دارد.