تحلیل ژئومتری گنبدهای نمکی با استفاده از شاخص‌های ژئومورفولوژی نمونة مطالعه: گنبدهای نمکی منطقة لار فارس

Abstract

استخراج شاخص‌های ژئومورفیکی با استفاده از مدل‌های ارتفاع رقومی در محیط GIS طی دو دهة گذشته، روشی سریع و دقیق در تحلیل لندفرم‌ها بوده است؛ به‌طوری که از این شاخص‌ها برای ارزیابی سریع فعالیت‌های تکتونیکی اخیر در ناحیه‌ای خاص استفاده شده است. در این مطالعه، زمین‌ساخت فعال گنبدهای نمکی جنوب شرقی زاگرس در منطقة لار فارس با اندازه‌گیری شاخص انتگرال هیپسومتری (Hi)، برافراشتگی (Bh)، شاخص دایره‌واری (Rc)، کشیدگی (Bs)، تراکم زهکشی (Dd)، نسبت انشعاب (Rb)، شاخص میانگین طول آبراهة درجه یک (LN1)، فرکانس آبراهه (Fs)، نسبت عرض به طول مخروط (W/L) و زاویة جاروب (S) ارزیابی شد. نخست با استفاده از مدل ارتفاعی رقومی، اطلاعات توپوگرافی منطقة پژوهش استخراج شد. پس از محاسبة شاخص‌ها در گنبدهای نمکی این نتیجه به دست آمد که بیشترین ضریب همبستگی بین پارامتر انتگرال هیپسومتری و مساحت گنبد است و این امر نشان می‌دهد شاخص هیپسومتری، شاخصی کارآمد برای طبقه‌بندی گنبدها ازنظر جوانی و پیری است. میانگین طول آبراهة درجه یک نیز، شاخصی مناسب برای تقسیم‌بندی گنبدها ازنظر جوانی و پیری است. شاخص تراکم زهکشی و نسبت انشعابات، فرکانس زهکشی، شاخص‌های مخروط‌افکنه‌های اطراف گنبدها نظیر زاویة جاروب، نسبت عرض به طول و شیب، رابطة معناداری با شاخص هیپسومتری ندارند؛ دلیل این امر، ساختار پیچیدة گنبدهای نمکی و حرکت آنهاست.