واکاوی تغییرات زمانی و مکانی جزیرة گرمایی کلان‌شهر اهواز به کمک داده‌های مودیس

Abstract

فعالیت‌های انسانی خرداقلیم شهر را کنترل می‌کنند و یکی از روشن‌ترین آثار آن، پدیدة جزیرة گرمایی شهری است. جزیرة گرمایی بر کیفیت زندگی شهری ازجمله مصرف انرژی، کیفیت هوا و آب و همچنین تندرستی مردم اثر دارد. شهر اهواز از گرم‌ترین شهرهای ایران است؛ از این رو جزیرة گرمایی اهواز و شناخت خرداقلیم آن شایستة بررسی است. بدین منظور در این مطالعه جزیرة گرمایی کلان‌شهر اهواز ازلحاظ تغییرات زمانی و مکانی با استفاده از داده‌های دمای رویة زمین سنجندة مودیس تررا و مودیس آکوا طی سال‌های 1381 تا 1396 بررسی شد. سنجش شدت جزیرة گرمایی براساس آب‌وهوای پس‌زمینه انجام گرفت. در این راستا نخست محدودة شهر بر مبنای آخرین تصاویر گوگل‌ارث مشخص و سپس محدوده‌ای به اندازة وسعت شهر در پیرامون شهر تعیین و «ناشهر» نامیده شد. دمایی که در میان همة یاخته‌های ناشهر بیشترین فراوانی را داشت، دمای ناشهر در نظر گرفته شد. در ادامه اختلاف دمای تمامی یاخته‌های شهر از دمای ناشهر به دست آمد و میانگین اختلاف دمای همة یاخته‌های شهر از دمای ناشهر، میانگین شدت جزیرة گرمایی/ سرمایی نامیده شد. نتایج نشان داد شهر اهواز طی روز جزیرة سرمایی و هنگام شب جزیرة گرمایی دارد. شهر اهواز هنگام روز به‌طور متوسط 2 درجة سلسیوس خنک‌تر و در شب 2/2 درجة سلسیوس گرم‌تر از پیرامون خود است. همچنین به علت عبور رودخانة کارون از داخل شهر، جزیرة گرمایی به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش‌های شرقی و غربی شهر دمای رویة بیشتری نسبت به میانة شهر دارند. کانون جزیرة گرمایی شبانه و قسمت‌های ضعیف جزیرة سرمایی روزانه بر منطقة صنعتی اهواز منطبق است.