شناسایی امواج سرما و تحلیل زمانی- مکانی آنها بر روی ایران زمین

Abstract

در این پژوهش به کمک داده‌های دمای کمینه‌ی درون‌یابی شده‌ی روزانه‌ی پایگاه داده‌ی اَسفَزاری طی بازه‌ی زمانی 1/1/1962 تا 31/12/2004(15706روز) امواج سرمای ایران زمین مورد ارزیابی قرار گرفت. پایگاه داده‌ای در ابعاد 7187 15706 ایجاد شد که بر روی ستونها یاخته‌ها و بر روی ردیف‌ها روزها قرار داشتند. برای شناسایی امواج سرما از 6 نمایه‌ی مختلف بر پایه‌ی صدک 10، 5 و 1اُم استفاده شد. نمایه‌ها دوام، شدت و بسامد امواج سرما را می‌سنجند. سپس در سطح اطمینان 95 درصد معناداری روند نمایه‌ها بر روی هر یاخته به کمک روش ناپارامتری من-کندال، مورد آزمون قرار گرفت. نرخ و شیب روند نیز با استفاده از روش رگرسیون خطی محاسبه شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که نه تنها از بسامد رخداد امواج سرمای ایران کاسته شده، بلکه دوام و شدت آنها نیز طی دوره‌ی مورد پژوهش روند نزولی از خود نشان می‌دهند. تنها بر روی گستره‌ی کوچکی از ایران زمین، بر روی بلندیها، روند امواج سرما مثبت است. بر روی مناطق کم‌ارتفاع و دشت‌های داخلی ایران روند منفی است. شدت و نرخ روند کاهشی نمایه‌ها در همه‌ی نقاط یکسان نیست. بیشترین نرخ روند کاهشی نمایه‌های امواج سرما در شمال تهران و منطقه‌ی بین یاسوج و شیراز مشاهده شد. افزایش آستانه‌های صدکی دمای کمینه بیانگر کاهش شدت امواج سرما و افزایش دمای کمینه(شبانه) بر روی ایران زمین است. همچنین یافته‌ها نشان داد که نرخ کاهشی امواج سرمای بادوام و طولانی شدیدتر از نرخ کاهشی امواج سرمای زودگذر و کوتاه مدت‌ است.