مطالعه جابه جایی هسته‌های زمانی و مکانی دماهای حداقل در غرب و شمال غرب ایران

Abstract

تغییر آب و هوا، یکی از چالش‌های برجسته سده جاری است. در این میان تغییرات دما به عنوان پایه ای ترین عنصر آب و هوایی هر ناحیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه، فرضیه جابه جایی هسته‌های زمانی و مکانی موج‌های هوای سرد در قالب پایین ترین دماهای ماهانه برای ناحیه کوهستانی غرب و شمال غرب ایران بررسی شد. در جهت دستیابی به این هدف، داده‌های پایین ترین دماهای ثبت شده ماه‌های نوامبر تا می برای یک دوره 30 ساله (2005-1976) برای 11 ایستگاه منتخب از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. سپس با انتخاب موج‌های شاخص سرماهای سالانه که بر پایه معیارهایی همچون حداقل چهار ایستگاه در قالب یک گروه دارای پایین ترین دماهای حداقل و همچنین دو روز فاصله میان موج انتخاب شده با گروه ایستگاه‌های قبل، جابه جایی‌های زمانی و مکانی موج‌های سرما و روند تغییرات آنها بررسی شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که: یک جابه جایی در هسته‌های مکانی موج‌های شاخص سرما در طول دوره مورد مطالعه (2005-1976) از عرض‌های جغرافیایی حدود 35 درجه به سمت عرض‌های جغرافیایی بالاتر از 36 درجه انجام شده است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل روند هسته‌های زمانی موج‌های شاخص نیز نشان دهندۀ از یک جابه جایی در هسته‌های زمانی وقوع سرماهای شدید در غرب و شمال غرب ایران است؛ بدین صورت که هسته‌های زمانی شاخص سالانه ازاوایل ماه فوریه و اواخر ماه ژانویه به سوی اوایل ماه ژانویه و حتی اواخر ماه دسامبر جابه جایی نشان می دهند، اما شایان ذکر است که این جابه جایی‌ها در سطح احتمالاتی 5 درصد تأیید نشده است. نکته دیگری که از این پژوهش منتج گردیده، این است که با توجه به جابه جایی هسته‌های مکانی و زمانی موج‌های سرماهای شاخص در غرب و شمال غرب ایران، دمای موج‌های شاخص روندی کاهشی داشته‌اند؛ یعنی به سمت سردتر شدن سوق پیدا کرده‌اند.