ارزیابی و تحلیل پیوستگی چشم‌انداز، رویکردی نوین در برنامه ریزی محیطی مطالعه موردی: ناحیه کاشان- آران

Abstract

چکیده: رشد جمعیت و گسترش کالبدی شهرها و نواحی صنعتی بر منابع طبیعی تاثیرگذار بوده ودر برخی مواقع همراه با تخریب و از بین بردن تجانس و پیوستگی چشم انداز و منابع ارزشمند طبیعی است. پیوستگی چشم‌انداز معرف درجه‌ی سهولت ارتباطات و برهم کنش در چشم‌انداز یا موانع حرکت در میان لکه‌های زیستگاهی مختلف است. نواحی ساخته شده مثل شهرها، روستاها، راهها، نواحی صنعتی و نواحی نظامی از جنبه‌های مختلفی بر روی نواحی پیرامونی خودتاثیر می‌گذارند .امروزه کاملا مشخص شده که چندپارگی بوم‌ها عامل اصلی تخریب و نابودی بوم‌ها و تنوع زیستی است. چندپارگی بوم‌ها در اثر توسعه‌ی شهری، صنعتی، تغییرات کاربری زمین، .... رخ داده و باعث فروسایی و نابودی بوم‌ها می‌گردد. ناحیه‌ی کاشان – آران یکی از نواحی زیست محیطی ویژه‌ی کشور است. این ناحیه در معرض تغییرات کالبدی جدیدی چون گسترش شهری و تغییرات کاربری زمین، افت آبهای زیرزمینی و بیابان زایی قرار دارد. در سالهای اخیر نقاط شهری این ناحیه گسترش کالبدی و جمعیتی قابل توجهی داشته‌اند. هدف این بررسی ارزیابی پیوستگی چشم انداز در ناحیه کاشان – آران است به گونه‌ای که بتواند در برنامه ریزی‌های منطقه‌ای و ارزیابی‌های زیست محیطی کاربرد داشته باشد. لذا با استفاده از هشت معیار و نقشه شامل فاصله از شهرها، فاصله از روستاها، فاصله از آزادراه قم-کاشان-نطنز، فاصله از خط راه آهن، فاصله از راههای اصلی، فاصله از راههای درجه 2، فاصله از راههای خاکی و فاصله از نواحی صنعتی وهمچنین کاربری زمین، ارزش پیوستگی چشم‌انداز در سامانه اطلاعات جغرافیایی و روش AHP ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در بخش‌های قابل توجهی از ناحیه کاشان-آران عدم پیوستگی چشم انداز (نواحی با ارزش پیوستگی چشم انداز کم و بسیار کم) دیده می‌شود. این نواحی حدود 13% مساحت محدوده مطالعاتی را شامل می‌‌شود.گسترش شهری، تغییر کاربری زمین و تغییر در چشم‌انداز طبیعی عمدتا به صورت توسعه‌ی فیزیکی نقاط شهری و حاشیه شهری، توسعه راهها و جاده‌ها، احداث آزادراه قم-کاشان-نطنز، توسعه نواحی صنعتی و کارخانجات از جمله دلایل اصلی تغییرات در چشم انداز است.