واکاوی شرایط دینامیکی، ترمودینامیکی و همدیدی رخداد بارشهای سیل‌آسای ناحیۀ بسیار کم بارش جنوب شرقی ایران
نوع مدرک
Textمقاله پژوهشی
زبان مدرک
فارسیچکیده
ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک است به گونه‌ای که متوسّط بارش سالانه آن حدود یک‌سوّم متوسّط بارش سالانه جهان است. قسمتهایی از پهنۀ بارشی ایران نیز جزء پهنۀ بسیار کمبارش جنوب شرق محسوب می‌شود که ویژگی عمده این مناطق، ریزش‌های جوی با شدت‌های بالاست. در این پژوهش، دادههای مربوط به مقدار بارش روزانه 54 ایستگاه اقلیمی از ناحیه بسیار کمبارش جنوب شرق ایران که دارای آمار بالای 10 سال بودند، تهیه گردید و سپس در نرم‌افزار مت لبماتریس استانداردشدهای با آرایش (54٭20824) که سطرهای آن نشان‌دهندۀ تعداد روزها و ستونهای آن نشان‌دهندۀ آمارههای مربوط به بارش ایستگاه‌ها است، فراهم شد. با استفاده از ادغام گروهها به روش واردو فاصله اقلیدسی، روی این ماتریس تحلیل خوشه‌ایصورت گرفت و در نهایت 14 رویداد بارشی یک‌روزه با بزرگی 70 میلی‌متر، به عنوان روزهای رخداد بارشهای سنگین و سیل‌آسا شناسایی گردید. جهت شناخت عوامل دینامیک، ترمودینامیک و همدید مؤثّر در رخداد این بارشها، از دادههای شش‌ساعته مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، مؤلّفة باد مداری و مؤلّفة باد نصف‌النهاری در عرض جغرافیایی 0 تا 80 درجة شمالی و طول جغرافیایی 0 تا 120 درجة شرقی استفاده شد و نقشهها به اندازۀ یاختههای 5/2٭5/2 درجه قوسی ترسیم شدند. یافتهها نشان داد که رخداد بارشهای سنگین پهنۀ بسیار کمبارش جنوب شرق کشور از یک یا چند الگوی گردشی متفاوت ناشی شده‌اند ولی در اکثر مواقع رخداد این‌گونه بارشها، رویارویی کمفشار جنب قطبی با کمفشار سودان-عربستان، شرایط دگرفشار شدیدی را در راستای شمال غرب - جنوب شرق فراهم میکند. ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک است به گونه‌ای که متوسّط بارش سالانه آن حدود یک‌سوّم متوسّط بارش سالانه جهان است. قسمتهایی از پهنۀ بارشی ایران نیز جزء پهنۀ بسیار کمبارش جنوب شرق محسوب می‌شود که ویژگی عمده این مناطق، ریزش‌های جوی با شدت‌های بالاست. در این پژوهش، دادههای مربوط به مقدار بارش روزانه 54 ایستگاه اقلیمی از ناحیه بسیار کمبارش جنوب شرق ایران که دارای آمار بالای 10 سال بودند، تهیه گردید و سپس در نرم‌افزار مت لب[1] ماتریس استانداردشدهای با آرایش (54٭20824) که سطرهای آن نشان‌دهندۀ تعداد روزها و ستونهای آن نشان‌دهندۀ آمارههای مربوط به بارش ایستگاه‌ها است، فراهم شد. با استفاده از ادغام گروهها به روش وارد[2] و فاصله اقلیدسی[3]، روی این ماتریس تحلیل خوشه‌ای[4] صورت گرفت و در نهایت 14 رویداد بارشی یک‌روزه با بزرگی 70 میلی‌متر، به عنوان روزهای رخداد بارشهای سنگین و سیل‌آسا شناسایی گردید. جهت شناخت عوامل دینامیک، ترمودینامیک و همدید مؤثّر در رخداد این بارشها، از دادههای شش‌ساعته مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، مؤلّفة باد مداری و مؤلّفة باد نصف‌النهاری در عرض جغرافیایی 0 تا 80 درجة شمالی و طول جغرافیایی 0 تا 120 درجة شرقی استفاده شد و نقشهها به اندازۀ یاختههای 5/2٭5/2 درجه قوسی ترسیم شدند. یافتهها نشان داد که رخداد بارشهای سنگین پهنۀ بسیار کمبارش جنوب شرق کشور از یک یا چند الگوی گردشی متفاوت ناشی شده‌اند ولی در اکثر مواقع رخداد این‌گونه بارشها، رویارویی کمفشار جنب قطبی با کمفشار سودان-عربستان، شرایط دگرفشار شدیدی را در راستای شمال غرب - جنوب شرق فراهم میکند. [1] -MATLAB Software [2]- Ward Linkage [3]- Euclidean Distance [4]- Cluster Analysis
کلید واژگان
بارشهای سیل‌آسا و سنگینناحیه بارشی جنوب شرق ایران
الگوهای گردشی
تحلیل همدید
شماره نشریه
4تاریخ نشر
2015-02-201393-12-01
ناشر
دانشگاه رازیRazi University of Kermanshah
سازمان پدید آورنده
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، تهراندانشجوی دکتری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان
دانشجوی دکتری دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان
- دانشجوی دکتری دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار
شاپا
2322-31972676-5683
