طراحی سامانه‎ی پایشی برای ارزیابی کیفیت آب زمکان رود کرمانشاه

Abstract

نخستین گام برای مدیریت، کنترل و کاهش آلودگی رودها ، پایش دقیق کیفیت آب آنهاست که به‎طور معمول این امر به‎کمک شبکه‎ی گسترده‎ای از ایستگاه‎ها انجام می‎گیرد. ولی تأسیس چنین شبکه‎ای در اغلب حوضه‎های ایران به‎دلایل گوناگون عملی نیست و به شبکه‎ی پایشی کم تعدادی نیاز است که با هزینه‎ی کم و در مسیر‎های قابل دسترس، بتواند تغییرات وضعیت آلودگی رود را که متأثر از فعالیت‎های انسانی در کل سامانه‎ی حوضه‎ی زهکشی است، آشکار کند. در این مطالعه تلاش شد یک چنین شبکه‎ی پایشی در مسیر جریان‎ اصلی حوضه‎ی زمکان رود در شمال غرب استان کرمانشاه طراحی شود. بدین منظور، منابع آلاینده‎ی حوضه‎ی مورد بررسی شناسایی و میزان آلایندگی آنها به‎وسیله‎ی شاخص‎هایی نشان داده شد. با ترکیب این شاخص ها و با توجه به نقش توپوگرافی و هیدروگرافی در هدایت آلاینده ها به رودخانه اصلی، بازه های آسیب پذیر مشخص شد و با تطبیق اولویت آلودگی این بازه ها با نتایجی که از اندازه گیری شاخص های کیفیت آلودگی و فلزات سنگین نمونه های آب به دست آمد، از میزان آسیب پذیری بازه ها اطمینان حاصل شد. با توجه به آسیب پذیری بازه ها، نُه محل پایشی در سه وضعیت پیشنهاد شد: محل تلاقی شعبه‎های فرعی که در معرض دخالت‎های شدید انسانی قرار می‎گیرند؛ اثر دو شعبه‎ی مهم زمکان رود که در قسمت انتهایی حوضه به هم می‎رسند و سرانجام، قبل و بعد از محل ورود آلاینده‎های اصلی که سنجش میزان آلایندگی آنها را امکان‎پذیر کند. در این نوع مکان‎یابی می توان با کمترین ایستگاه اندازه‎گیری، اقدامات پایشی را در سطوح مختلف و با انعطاف بیشتر انجام داد.