حکم نفقه زن بیوه بر اساس آیه 240 سوره بقره

Abstract

موضوع تحقیق حاضر بررسی حکم فقهی نفقۀ زن بیوه است. این پژوهش - با هدف تعیین محل تأمین نفقۀ زن بیوه تا یک سال پس از درگذشت شوهر و تبیین نوع حمایت قرآن از زنان بیوه - می‌کوشد با طرح آیۀ 240 سورۀ بقره به عنوان تنها آیه‌ای که به این دو نکتۀ اشاره دارد، دلالت آن بر دو نکتۀ پیش‌گفته را روشن کند. در این راستا با ارائۀ برداشت‌های متفاوت از آیة شریفه و عوامل اختلاف آن، دلایل دیدگاه مشهور اندیشمندان اسلامی مبنی بر نسخ آیة شریفه به استناد آیۀ عده (بقره: 234) یا آیۀ مواریث (نساء: 12) یا به استناد هر دو بررسی شده، نتیجه گرفته است که آیة شریفه به عدۀ جاهلی که مدت آن را یک سال دانسته‌اند، نظارتی ندارد. افزون بر اینکه صاحبان این دیدگاه، ادعای خود مبنی بر یک سال بودن عدۀ زن بیوه در دورۀ جاهلیت را با شواهد محکمی پشتیبانی نکرده‌اند. همچنان‌که وصیت مطرح در عبارت «<strong>وَصِیَّةً لِأَزْوَاجِهِمْ</strong>» یا ظاهر در معنای اصطلاحی آن است که در این صورت بر اساس نگرش رایج در میان اندیشمندان شیعی، منافاتی میان وصیت به همسر با وارث بودن وی نیست یا مقصود از آن، سفارش و توصیۀ الهی است که با نظر به استحبابی بودن آن، همچنان منافاتی میان این آیه با آیة مواریث تصور نمی‌شود؛ بنابراین دلیلی بر نسخ آیة شریفه وجود ندارد و بر اساس آن بر شوهر مستحب است که وقتی هنوز زنده است، برای همسر خود هزینۀ یک سال زندگی به همراه حق سکونت در منزل خود را وصیت کند. این وصیت، طبق ضوابط قانون وصیت نافذ است و دلیلی بر نسخ اصل آن یا استحباب آن وجود ندارد