مشروعیت ازدواج با شرط محدودیت در تمکین

Abstract

از منظر علمای فقه و حقوق اسلامی، درج هر شرطی در ضمن عقد نکاح که از شرایط عمومی صحت برخوردار باشد، بلامانع است. اکنون این پرسش مطرح است که آیا زوجه می‌تواند در ضمن عقد نکاح «تمکین محدود» را شرط نماید؟ پاسخ به این سؤال مستلزم بررسی ماهیت و مقتضای ذات عقد نکاح است. نوشتار حاضر که به روش تحلیلی و توصیفی مستند است می‌کوشد تا اثبات نماید که تمکین در ذات عقد نکاح لحاظ نشده است، بلکه مقتضای اطلاق آن می‌باشد؛ زیرا آثار و مقاصد متعددی بر نکاح مترتب است که هر یک می‌توانند مجوزی در صحت عقد تلقی شوند؛ از این رو، حق تمکین در ضمن عقد نکاح قابل تعدیل است. اما از آنجایی که شرط نباید سالب حق باشد، حذف هرگونه تمکین از زندگی زناشویی، مشمول ماده 959 قانون مدنی بوده و نافی اثر مطلوب عقد نکاح است و با مفهوم عرفی ازدواج سازگاری ندارد؛ مع الوصف در زندگی معاصر که برخی از زنان همچون مردان در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی مشارکت فعال دارند، گاهی پاسخ به مطالبات زوج در خصوص تمکین در هر زمانی میسر نیست؛ لذا برای پیشگیری از اختلافات مربوط به تعهدات تمکین، زوجه می‌تواند خواسته‌های زوج را در این زمینه با استفاده از شرط ضمن عقد محدود نماید.