تعامل فرهنگی در موسیقی عامه‌پسند ایرانی و غربی

Abstract

در این مقاله سعی بر آن است که تاثیر موسیقی عامه‌پسند غربی بر موسیقی ایران مطالعه و تحلیل شود. موسیقی عامه پسند ایرانی امروزه با مخاطبان میلیونی خود سعی می کند تا یک «موسیقی جهان- وطن; باشد. اینکه در این راه به چه میزان موفق بوده است و مسیر آینده آن به کجا ختم خواهد شد، تاثیر مهمی در تاریخ هنر ایران خواهد داشت. موسیقی عام‌ترین (popular)شکل هنر است که در تمام طول تاریخ با بشر بوده و بار فرهنگی عظیمی را با خود منتقل کرده است که از ابتدایی‌ترین فرم های خود تا پیچیده‌ترین سمفونی‌ها، دارای رمزگان معنایی صریح و ضمنی است. واکاوی این رمزگان معنایی بازتابی از معانی موجود در جهان خارج است. ماهیت انتزاعی هنر موسیقی سبب تبدیل این هنر به زبانی جهانی شده است و انتقال عناصر ساختاری و محتوایی این هنر در بین فرهنگ‌ها و ملل مختلف را در پی داشته است. بر این اساس، عناصر موسیقیایی در بین فرهنگ‌ها مبادله می شوند و سبب غنای موسیقی ملل مختلف می‌شوند. زمانی که غرب در آستانه صنعتی‌شدن به اشکال پیچیده ماشینی گرایش پیدا کرد، کافه های زیرزمینی نیواورلئان برای سیاه پوستان آفریقایی که در خارج از موطن مادری خود به کار در کارخانه‌های صنعتی می‌پرداختند، تبدیل به مفرّی برای تخلیه احساسات و نیروهای جسمی و روحی شد. به مرور زمان، با تلفیق فرهنگ آنگلوساکسونی در همین کافه ها موسیقی جاز به سبکی جهانی تبدیل شد. به شکل عملی، سیر تکامل موسیقی تحت تاثیر تفکرات موسیقیایی ملل مختلف بوده است و تصور نوع خاصی از موسیقی که منفک از جهان موسیقی شکل گرفته باشد، غیرممکن است. به ویژه در جهان رسانه ای امروزی که تحت تاثیر رسانه های نوین با ویژ‌گی‌های بی مکانی و بی زمانی روبه رو هستیم. در این جهان شبکه‌ای و به هم‌پیوسته، موسیقی عامه‌پسند در اشکال جاز و سبک های ملهم از آن مانند بلوز، راک و موسیقی الکترونیک، تحت لوای سرمایه داری نوین در سراسر جهان بسط یافته است و تاثیر عظیمی بر موسیقی نواحی مختلف جهان گذاشته است. موسیقی ایرانی نیز از این امر مستثنی نیست.