سواد رسانه ای: یک فراتحلیل علم شناسانه از اسناد و تولیدات علمی (1970-2019)

Abstract

<strong>چکیده:</strong> هدف از این مقاله، مطالعه و تحلیل مسیر روند رشد تولیدات علمی در زمینه "سواد رسانه ای" در پایگاه استنادی "وب.آو.ساینس" است. روش این تحقیق، فراتحلیل از نوع "علم سنجی" است. جامعه آماری تحقیق، کلیه اسناد علمی تولید شده در پایگاه استنادی "وب.آو.ساینس"در بازه زمانی 1970 تا 2019 بوده است. نمونه تحقیق، در مرحله اول، 1671 سند علمی است که با موضوع "سواد رسانه ای" در این پایگاه استنادی منتشر شده­اند. در مرحله دوم، از بین 1671 سند علمی، 642 سند علمی که کلیدواژه "سواد رسانه­ای" در عنوان خود داشته اند، با هدف تحلیل مفهوم پردازی های صورت گرفته در آنها مورد مطالعه قرار گرفته اند.در یک دهه اخیر، موضوع "سواد رسانه ای" توجه زیادی در حوزه ها و رشته های مختلف دانشگاهی به خود جلب است. با این همه و به رغم گستردگی مفهوم پردازی های صورت گرفته، توجه کمتری به انجام فراتحلیل از نوع علم سنجی در این زمینه صورت گرفته است.نتایج این تحقیق نشان می دهد که توزیع جغرافیایی و زبانی تولید علمی در زمینه "سواد رسانه ای" به صورت ملموسی ناهمگن و به سمت کشورهای پیشرفته غربی جهت دار است. به لحاظ کیفی، موضوع "جوانان"، "آموزش"، "رفتار" و "تلویزیون" مهمترین محورهای مفهوم پردازی و مبنای تحقیقات تجربی در این زمینه بوده است. همچنین کشورهای درحال توسعه، به رغم مسایل مبتلا به، با توجه به فقدان حضورشان در شبکه بین المللی تحقیق و توسعه در این حوزه، نقش کمتری در گسترش ادبیات مربوط به "سواد رسانه ای" داشته اند.