سنجش نابرابری فضایی شاخص‌های سلامت محیط‌زیست شهری . نمونۀ موردی : نواحی کلان‌شهر تهران

Abstract

زیستن در یک محیط‌زیست سالم و دسترسی عادلانه به فضاهای سالم شهری ازجمله مؤلفه‌های اصلی عدالت فضایی و عدالت محیط‌زیستی در شهر به‌حساب می‌آید. امروزه همراه با افزایش دگرگونی در فضاهای شهری و رشد ناهماهنگ و ضد محیط‌زیستی کلان‌شهر تهران، فرصت‌های نابرابر جهت زندگی در فضاهای سالم شهری نیز به وجود آمده است و به‌نوعی عدالت در شهر را از این منظر با چالش روبه‌رو ساخته است. هدف این پژوهش بررسی نابرابری فضایی شاخص­های سلامت محیط‌زیست شهری در بین نواحی شهری کلان‌شهر تهران است. پژوهش بر این فرض استوار است که در سطح نواحی شهر تهران از منظر شاخص‌های سلامت محیط زیستی، نابرابری فضایی وجود دارد. جهت بررسی این موضوع از مدل UHI که سازمان بهداشت جهانی برای سنجش سلامت در نواحی شهری معرفی کرده بهره گرفته‌شده و همچنین از نرم‌افزار پیشرفته CommunityVIZ که در محیط ArcGIS عمل می‌کند استفاده ‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بین نواحی شهری کلان‌شهر تهران ازنظر شاخص­های سلامت محیط‌زیست شهری نابرابری وجود دارد و این نابرابری از الگوی خوشه­ای پیروی می­کند به‌طوری‌که نواحی شمال و شمال­غربی از نظر شاخص­های سلامت دارای وضعیت بهتری نسبت به نواحی مرکزی و جنوب­غربی کلان‌شهر تهران است؛ همچنین نتایج نشان می­دهد که بین شاخص­های اقتصادی، اجتماعی، محیطی – فضایی و شاخص سلامت محیط زیست شهری همبستگی قوی وجود دارد و این نشان می­دهد که هر گونه اقدام جهت ارتقاء سلامت شهری بدون توجه به شاخص­های مربوطه امکان­پذیر نیست و نیازمند یک برنامه­ریزی یکپارچۀ توسعۀ شهری است.