ارزیابی کیفیت بصری طبیعت ثانویه بر مبنای ترجیحات استفاده‌کنندگان از فضا و نقش آن در هویت‌بخشی شهر بجنورد (نمونه موردی پارک‌های درون شهر)

Abstract

نوع رابطه بصری انسان و محیط در ارزیابی کیفیت محیط بسیار تأثیرگذار است. امروزه با گسترش بی‌ضابطه بسیاری از شهرها حفظ هویت سیمای بصری آنها به فراموشی سپرده شده است و این فراموشی پیامدهای پیچیده و جبران‌ناپذیر بوم‌شناختی به همراه داشته است. هدف اصلی پژوهش حاضر ارتقای کیفیت بصری و هویت شهری بوده است. پژوهش از نوع کاربردی و با روش توصیفی- تحلیلی و برپایه مطالعات پیمایشی صورت پذیرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها تلفیقی از روش طبقه‌بندی کیفیت بصری(Q SORT) و ماتریس دستیابی به اقدامات (GAM) استفاده شده است. جهت برآورد شعاع دسترسی کاربرد دستور Buffer در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) لحاظ شده‌است. در راستای انجام پژوهش، ابتدا عکس‌هایی از 24 پارک‌ مورد مطالعه گرفته شد سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه با حجم 100 نفر، معیارهای زشتی یا زیبایی هر عکس از دید افراد مختلف مورد پیمایش قرار گرفت. به منظور ارزیابی کیفیت بصری، 16 معیار اصلی در نظر گرفته شد. در نهایت، به هر یک از معیارهای کیفیت بصری مربوط به فضاهای سبز شهری، امتیازی مبتنی بر تحقق یا عدم تحقق این معیارها در فضای مربوطه (طبق روش GAM)، تعلق گرفت. نتایج روش تلفیقی Q-Sort و GAM طبقه‌بندی پارک‌های شهر براساس عناوین "زشت" و "زیبا" است. به‌گونه‌ای که پارک‌های شهربازی، آفرینش، آزادی به عنوان پارک‌های زیبا و پارک‌های معصوم‌زاده و میرزا‌کوچک‌خان به عنوان پارک‌های زشت شناخته شدند. همچنین، براساس یافته‌ها، مهم‌ترین معیارهای ارتقا کیفیت‌بصری پارک‌های شهری: نظم، خوانایی و مقیاس است. در خاتمه راهکارهای مناسب ارتقای کیفیت بصری و هویت‌بخشی به شهر ارائه شده است.