تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه اقتصاد منطقه‌ای در استان آذربایجان شرقی

Abstract

شهرنشینی شتابان همگام با تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عوامل ایجاد الگوی نامتوازن شهری و به تبع آن توزیع ناهمگون امکانات از جمله منابع اقتصادی در سراسر کشور از جمله استان آذربایجان شرقی می‌باشد. رویکرد مطالعه حاضر کاربردی بوده که با بهره‌گیری از روش شناسی «توصیفی – تحلیلی» در راستای تحلیل فضایی شاخصه‌ای توسعه اقتصادی در بین شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی به انجام رسیده‌است. شاخص‌های مورد ارزیابی 14 شاخص اقتصادی می‌باشد که جهت جمع آوری داده‌های مربوط به آنها از آمارنامه عمومی استان در سال 1391 استفاده شده‌است. جهت تحلیل داده‌های پژوهش از مدل شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS ) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که شهرستان تبریز به‌عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی با 12/4 فاصله از راه حل ایده آل فازی( ) و 91/8 فاصله از راه حل ضد ایده آل فازی( ) در فاصله دو برابری از بقیه شهرستان‌ها به خصوص شهرستان دوم استان از لحاظ برخورداری از شاخص‌های توسعه اقتصادی یعنی شهرستان اهر با 98/7 فاصله از ( ) و 97/4 فاصله از ( ) می‌باشد. در این بین شهرستان‌های خداآفرین، چاراویماق و جلفا نیز محروم ترین شهرستان‌های استان می باشد. نتایج پژوهش حاکی از یک الگوی مرکز – پیرامون در رابطه با برخورداری از شاخص‌های توسعه اقتصادی در سطح استان بین مرکز استان و بقیه شهرستان‌های استان می‌باشد. برطرف کردن این مسائل نیازمند تمهیدات جدیدی در زمینه تخصیص عادلانه شاخص‌های اقتصادی در سطح شهرستان‌های استان می‌باشد.