ارزیابی تناسب اراضی برای توسعه فیزیکی شهر سبزوار به روش فازی سلسله مراتبی

Abstract

در دهه‌های اخیر، رشد شتابان جمعیت شهری منجر به گسترش فیزیکی شهرها گشته است. این انفجار جمعیتی و توسعه‌ی شهری بدون برنامه‌ی ناشی از آن به‌ویژه در کشورهای درحال توسعه عواقب زیان‌باری نظیر به زیر ساخت رفتن اراضی زراعی و نزدیک شدن و یا استقرار در نواحی در معرض خطرات طبیعی را به دنبال دارد. ارزیابی تناسب اراضی (LSA) با به‌کارگیری معیارهای متعدد، می‌تواند اقدام مهمی در جهت تحقق معیارهای توسعه‌ی پایدار و ایمن شهری باشد. سیستم اطلاعات جغرافیایی با توانایی تحلیل روابط فضایی به سیاست‌گذاران شهری امکان مرتبط ساختن منابع اطلاعات مجزا و اجرای تحلیل‌های پیچیده را می‌دهد. مطالعه‌ی حاضر با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی و با بهره‌گیری از هشت معیار شیب، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از گسل، فاصله از راه‌های اصلی، فاصله از آب‌های سطحی، پوشش زمین و جنس خاک به بررسی تناسب اراضی بخش مرکزی شهرستان سبزوار به منظور توسعه شهری پرداخته است. در این روش با انتخاب معیارهای مختلف، تعیین وزن هر معیار، تهیه و تولید نقشه‌های معیار در محیط GIS و در نهایت تلفیق نقشه‌های معیار اقدام به محاسبه‌ی شاخص تناسب برای محدوده‌ی مورد مطالعه گردید. این نقشه‌ی نهایی بر مبنای شاخص تناسب به پنج طبقه‌ی تناسب خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم‌بندی شد. نتایج حاکی از این است که در مجموع حدود 60 درصد از محدوده‌ی مورد بررسی در طبقه‌ی با تناسب زیاد و خیلی زیاد و همچنین 16 درصد در طبقه‌ی با تناسب کم و خیلی کم قرار دارد که علت اصلی آن را می‌توان وجود رشته کوه جغتای در بخش‌های شمالی منطقه دانست. برطبق این بررسی جهات شرق، شمال و شمال شرقی شهر مناسب‌ترین جهات به منظور توسعه‌ی شهر سبزوار هستند.