بررسی ارتباط غلظت ریزگرد با رطوبت سطحی و توزیع اندازه ذرات خاک با استفاده از شبیه‌ساز متحرک فرسایش بادی در نواحی بیابانی غرب استان خوزستان

Abstract

پتانسیل خاک­ها برای فرسایش بادی به عوامل مختلفی مثل توزیع اندازه ذرات بافت سطحی، رطوبت سطحی و سرعت باد بستگی دارد. در این تحقیق ارتباط غلظت ریزگرد با رطوبت سطحی و توزیع اندازه ذرات خاک سطحی با استفاده از شبیه­ساز متحرک فرسایش بادی بررسی شد. این اندازه‌گیری­ها در 10 رطوبت و 11 منطقه مستعد فرسایش بادی انجام گرفت. نتایج مطالعات صحرایی نشان داد که با افزایش رطوبت در خاک سطحی (0-3 سانتی­متر) از صفر تا حدود 3 درصد، میزان سرعت آستانه، افزایش و غلظت ریزگرد تولیدی کاهش می­یابد. به طوری که در رطوبت 8/2 درصد، غلظت ریزگرد تقریبا به صفر می­رسد. علاوه بر این در رطوبت­های کم، خاک منطقه 6، کمترین افزایش سرعت آستانه و خاک منطقه 2، بیشترین افزایش سرعت آستانه را داشته است. همچنین خاک منطقه 3، در شرایط خشک بیشترین تولید ریزگرد را با غلظت 26/161 میلی­گرم بر مترمکعب و خاک منطقه 2 در همین شرایط با تولید 23/101 میلی­گرم بر مترمکعب ریزگرد، کمترین میزان غبار انتشار یافته را داشت. بنابراین تغییرات نرخ کاهش غلظت ریزگرد برای خاک مناطق مختلف، متفاوت بوده است، ولی در­ همه مناطق در رطوبت 2/2 درصد به شدت کاهش یافته و به صفر نزدیک شده است. هر چه درصد ذرات کوچکتر از 100 میکرون در بافت سطحی خاک بیشتر باشد، باعث افزایش بیشتری در سرعت اصطکاکی آستانه ضمن افزایش رطوبت سطحی می­گردد. همچنین هر چه درصد ذرات کوچکتر از 75 میکرون در خاک سطحی بیشتر باشد، پتاسیل خاک­ها برای تولید ریزگرد در شرایط خشک بیشتر می‌شود.