تحلیل عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و توسعه فرسایش خندقی (مطالعه‌ موردی: حوضه دشت‌کهور در استان فارس)

Abstract

شناسایی عوامل مؤثر در گسترش فرسایش خندقی و پهنه­بندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده و انتخاب مناسب­ترین و کاربردی­ترین گزینه موثر در مقابله با این پدیده است. از این رو این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رشد و گسترش فرسایش خندقی و پهنه­بندی حساسیت اراضی به فرسایش خندقی در حوضه دشت ­کهور با روش تحلیل سلسله مراتبی انجام شده است. بدین منظور ابتدا تعدادی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه فرسایش خندقی در منطقه شامل: درصد شیب، جهت شیب، سنگ­شناسی، کاربری اراضی، منابع و قابلیت اراضی، شناسایی و در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه و رقومی‌ شدند. سپس نقشه محدوده خندق‌ها با استفاده از عکس‌های هوایی مربوط به سال 1372 تهیه گردید. در مرحله بعد، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) عوامل مؤثر به صورت زوجی و وزن هر یک از عوامل که نشان دهنده میزان تأثیرآن‌ها است محاسبه شده است. آنگاه با توجه به مقادیر کمی، نقشه وزنی هر عامل، تهیه و در نهایت اقدام به پهنه­بندی فرسایش خندقی با استفاده از لایه‌های وزنی و ضریب وزنی مربوط به هر یک از عوامل گردیده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که از بین عوامل بررسی شده، فاکتور سنگ­شناسی، با ضریب 4667/0، در درجه اول و عامل کاربری اراضی، با ضریب 2483/0، در درجه دوم اهمیت در ایجاد خندق‌های منطقه است. بررسی میزان صحت نقشه پهنه­بندی با نقشه محدوده خندق‌های منطقه، مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج نشان می‌دهدکه 100 درصد از محدوده مورد بررسی شرایط خندقی شدن در پهنه‌های با ریسک­پذیری زیاد و خیلی زیاد قرار دارد