قرآن و سواد رسانه‎ای با تأکید بر خبر و خبرنگاری

Abstract

وقتی از تخریب رسانه‎ای و جریانات ناسالم خبری سخن به میان می‎آید، منظور تخریب بزرگی است که دامنه‎اش همۀ جامعه را در بر می‎گیرد. بنابراین، ما نیازمند ایجاد سواد رسانه‎ای بالا در جامعه هستیم، که مؤلفه‎های آن همان مؤلفه‎هایی نیست که در سواد رسانه‎ای غربی به آن پرداخته می‎شود. سؤال اصلی این است که: آیا قرآن کریم رهنمودهایی در خصوص سواد رسانه‎ای و وظایف مخاطبان خبر و خبرگزاری‎ها دارد؟ از منظر قرآن، سواد رسانه‎ای مخاطبان خبر و خبرگزاری‎ها، مقوله یا اقدامی بی‎هویّت و خنثی نیست. سواد رسانه‎ای بر مبنای آموزه‎های قرآنی، کمک می‎کند تا قضاوت صحیح‎تری از اخبار پیرامون خود داشته باشیم. قرآن در این زمینه بر مؤلفه‎هایی مانند: وظیفۀ مخاطب در مقابله با خبرگزاری‌ها و جریانات ناسالم خبری، وظیفۀ مخاطب در مواجهه با محتوای خبر، و راه‎های مواجهۀ مخاطب با اخبار تأکید دارد؛ که در آن‎ها به مباحث شناسایی خبرنگاران فتنه‌انگیز در خبرگزاری‌ها، هوشیاری در برابر خبرسازان مهاجم و بدعت‌گذار و شایعه‎ساز، بی‌اعتنایی به خبرگزاری‌ها و خبرنگاران بی‌تعهد و وابسته به مکاتب منحرف، لزوم تحقیق و تیزبینی در اخبار، چگونگی برخورد با خبرهای نادرست و باطل، لزوم توجه به محتوای خبر و نه فقط خبرنگار، پرهیز از هیجان‎زدگی در شنیدن خبر، و بررسی جوانب خبر پرداخته می‎شود. چکیده (عربی): عندما یجری الکلام عن التخریب الاعلامی و الاتجاهات الاعلامیة غیر السلیمة ، فالمقصود به هو التخریب العظیم الذی یشمل نطاقه جمیع الأمة ، و لهذا فإننا بحاجة لرفع الثقافة الاعلامیة للأمة ، هذه الثقافة التی مکوناتها تختلف عن مکونات الثقافة الاعلامیة الغربیة . السؤال الأصلی هو : هل إن للقرآن الکریم تعالیماً فیما یخص الثقافة الاعلامیة و وظائف المخاطبین بشأن الخبر و وسائل الإعلام ؟ إن الثقافة الاعلامیة للمخاطبین بالخبر و وسائل الاعلام من منظار القرآن الکریم لیست حیادیة و فاقدة للهویة. إن الثقافة الاعلامیة وفق مبانی التعالیم القرآنیة تعین الفرد فی التقییم الصحیح للأخبار التی تحیطه . فالقرآن فی هذا المجال یؤکد علی دعائم نظیر: وظیفة المخاطب تجاه الأخبار و الاتجاهات الاعلامیة غیر السلیمة ، و وظیفة المخاطب فی مواجهة مضامین الخبر ، و سبل مواجهة المخاطب للأخبار . و تعرض خلال ذلک لأبحاث نظیر : معرفة الصحفیین المحرضین للفتن فی وسائل الإعلام ، الحذاقة فی قبال الإعلامیین الهجومیین و المبتدعین و المثیرین للشائعات ، و عدم الالتفات لوسائل الإعلام و الصحفیین غیر الملتزمین و المتصلین بالمدارس المنحرفة، و لزوم الحذاقة و الفحص فی الاخبار ، و کیفیة مواجهة الاخبار غیر الصحیحة و الباطلة ، و لزوم الالتفات لمضامین الأخبار لا مجرد وسائل الاعلام ، تحاشی الإثارة العاطفیة عند سماع الاخبار ، و دراسة الجوانب المختلفة للاخبار . الألفاظ المحوریة: الثقافة الاعلامیة ، وسائل الاعلام ، القرآن، الخبر و الصحفی ، الثقافة الاعلامیة الدینیة.