نقش بلخ در نشرحدیث شیعه

Abstract

منطقه «بلخ» از جمله مناطقی است که حدیث شیعه مدتی از حیات خویش را در آن سپری کرده است، ولی پژوهشی مستقل در بازخوانی تلاش محدثان شیعه در این منطقه شکل نگرفته است. این منطقه بخشی از خراسان بزرگ در قدیم بوده و اکنون شامل استان­هایی در ازبکستان و افغانستان شود. حضور محدثان بلخی در این منطقه و بلخیان مهاجر به دیگر حوزه‌های حدیثی شیعه از یک سو و اقبال دانشیان شیعی به حضور در این مناطق سبب شد که حوزه حدیثی بلخ سامان یابد. در این پژوهش، نام یکصد و یک راوی بلخی در متون روایی و رجالی شیعه، تا پایان سده پنجم هجری کشف شده که حدود پانزده نفر از ایشان نویسنده ده­ها اثر روایی بوده‌ا‌ند. همچنین بسیاری از شاخص‌های یک حوزه حدیثی، نظیر برپایی جلسات حدیث، در بلخ دیده می‌شود. این پژوهش، مقدمه‌ا‌ی است برای تحلیل‌ها و بررسی‌های دقیق حدیث شناسان و پژوهشگران عرصه تاریخ حدیث.