فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم حدیث
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
در جستجوی اطلاق جامعیت بر مشیخۀ ابن محبوب
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)جامع‌نویسی از جمله شیوه‌های رایج تدوین حدیث از طریق گردآوری و تبویب احادیث است که سابقۀ آن به قرون نخستین باز می‌گردد. در طول تاریخ می‌توان کتاب‌های حدیثی را یافت که لفظِ "جامع" را در عنوان خود دارند و برخی دیگر بدون اینکه ...
-
اعتبارسنجی روایات فقهی یونس بن ظبیان در کتب اربعه با رویکرد آماری
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)یونس بن ظبیان، راوی مستقیم امام صادق ، نزد غالب رجالیان، متّهم به کذب و جعل است و از این رو به اعتبار احادیث وی به دیده‌ی تردید می‌نگرند. از این راوی 12 روایت فقهی (بدون تکرار) در کتب اربعه وجود دارد و پژوهش حاضر در صدد ...
-
شخصیت رجالی «سهل بن زیاد» در اندیشه آیت الله ری شهری
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)سهل بن زیاد آدمی از راویانی است که سهم عظیمی را در تراث شیعی به خود اختصاص داده است. بر همین اساس، اعتبارسنجی شخصیت رجالی وی از جایگاه رفیعی برخوردار است، چرا که با توثیق وی حجم انبوهی از روایات اعتبار یافته و می‌تواند در ...
-
گونه‌شناسی و تحلیل انگاره‌های مثبت و منفی از تشبیه انسان به شتردر نهج‌البلاغه با تکیه بر شاخصه‌های گفتاری کهن عرب
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)وجود تشبیه در متون، هر چند لازمۀ زیبایی سخن در هر زبانی است، اما گاه منجر به ایجاد شبهه و کژتابی در خوانش از متن صامت می‌شود. نهج البلاغه به عنوان متنی کهن، آمیخته از تشبیهاتی است که گاه فهم آنها مبهم می‌نماید. تشبیه انسان ...
-
واکاوی احادیث موسوم به "ثوبی حجر" ذیل آیه 69 سوره احزاب و رویکردهای حَلّی مفسران شیعه نسبت به آن
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)روایات موسوم به ثوبی حجر در تفسیر آیۀ 69 سورۀ احزاب، مکرر مورد توجه مفسران واقع شده است. با توجه به محتوای مغایر با عصمت این گونه روایات، واکاوی رویکرد مفسران در مواجهه با آن ها، از مسائل مهم تفسیرپژوهی است که می تواند نوع ...
-
واکاوی مولفه های معروف و نسبت آن ها با اختیاربر پایه حدیث«تمّت السعادة»
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)اغلب روایات باب المعروف در کتب حدیثی شیعه اشاره به جایگاه و آثار معروف یا همان احسان دارد و بدیهی است که صرف شناخت آثار احسان،کافی برای انجام آن نیست. بنابراین بعد از شناخت آثار معروف،نوبت به شناخت مراحل انجام معروف می‌رسد. ...
-
معناشناسی اصطلاح «اصلحک الله»با تاملی در کاربست‌های آن در منابع فریقین
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)تعبیر «اصلحک الله»از تعابیر پربسامد در منابع فریقین است. شمارِ زیادی از فقها و راویان ِامامیه، امام معصوم (ع) را با این عبارت مورد خطاب قرار‌داده‌اند. ترجمه لغویِ این عبارت سبب شده که برخی همچون مجلسی پدر و پسر ، بکارگیری ...
-
بازخوانی انتقادی مستندات روایی مفسران در معناشناسی «اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ» (نساء ٣۴)
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)مقاله حاضر به بررسی انتقادی مستندات روایی مفسران پیرامون «اهجروهن فی المضاجع» در آیه ٣۴ سوره نسا می‌پردازد. با این هدف که مفهوم و شیوه اجرای «هجر» بر زن ناشزه را واکاوی نماید. نخست، روایات تفسیری را در چهار دسته قرار می ...
-
تبیین رابطۀ عقل و غنی بر اساس احادیث اهل بیت علیهم السلام
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-12-21)احساس غنی و بی‌نیازی، آرزوی همه انسان‌هاست. منابع دینی، اکمال عقل را راه رسیدن به این احساس می‌دانند. اما چگونگی تأثیر اکمال عقل بر غنی، سؤالی اساسی است. هدف این پژوهش ارائۀ مبانی علمی و نظری احساس بی‌نیازی از طریق کشف و ...
-
اعتبارسنجی راویان مدرسه امامیه ری در سند زیارت جامعه کبیره
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)راویان مدرسه امامیه ری روایت‌های زیادی از جمله زیارت جامعه کبیره را در اختیار صدوق قرار داده‌اند. منابع امامیه داده‌های کمتری از این راویان به دست می‌دهند تا جایی که از سوی برخی استادان صدوق مجهول معرفی شده‌اند. سؤال پژوهش ...
-
روش کشف راویان مجهول از منظر محدث جزائری
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)جهالت راویان از جمله آسیب‌های سند احادیث به شمار می‌آید. برخی عالمان، مجهول بودن راوی را معضل دانسته و احادیث را به سبب این معضل، طرد کرده‌اند برخی دیگر طرد احادیث به سبب این معضل را نپذیرفته و با اتخاذ روش‌های مختلف سعی ...
-
تبارشناسی نامه‌های امیرالمؤمنین«ع» به ابن‌عباس به روش نقد متن
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)بخش زیادی از روایات منسوب به امیرالمؤمنین«ع» به نامه‌ها و مکاتبات ایشان اختصاص دارد. قالب روایی نامه به دلیل مکتوب بودنش اندکی با سایر قالب‌های روایی متفاوت است و گمان می‌رود کمتر در معرض تغییر و تحریف قرار گرفته باشد، اما ...
-
هویت‌شناسی چهار «مسعده»در آراء رجالیون
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)اشتراک دو یا چند راوی در عنوان از جمله موانعی است که اعتبارسنجی روایات را با چالش‌هایی روبه رو کرده است. یکی از این موارد اشتراک چهار مسعده با عناوین «مسعده بن صدقه»، «مسعده بن یسع»، «مسعده بن زیاد» و «مسعده بن فرج» است. ...
-
معناشناسی اطعام مومن در روایات باتاکید بر کتاب کافی
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)آثاری که برای اطعام در روایات شیعی به خصوص کتاب کافی مطرح شده است بسیار عظیم است و چگونه می شود این آثار براطعام مترتب باشد ؟؛ برای پاسخ به این سوال که مقصود از اطعام مومن در روایات چیست که چنین آثار عظیمی را به دنبال دارد ...
-
بررسی دلایل روایی عدم طرح ملکات در دانش فقه
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)نسبت دانش فقه و اخلاق یکی از مباحث مهم و تأثیرگذار بر مباحث میان رشته‌ای این دو دانش است. دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص این نسبت وجود دارد که می‌توان آنها را در سه دستۀ اتحاد، تنافر، و تعامل طبقه‌بندی کرد. طرفداران تمایز، ...
-
تبیین مفهومِ روایت «خَیرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یرَینَ الرِّجَالَ وَ لَا یرَاهُنَّ الرِّجَال» در منابع حدیثی شیعه و اهل سنّت
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)در برخی منابع متقدم و متأخّر شیعه و اهل سنّت روایتی آمده است با این مضمون که حضرت زهرا (س) در پاسخ سؤال رسول خدا (ص) فرمودند: «خَیرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یرَینَ الرِّجَالَ وَ لَا یرَاهُنَّ الرِّجَال»؛ «بهترین چیز برای ...
-
معنایابی اصطلاح‌های درون حدیثی
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)برخی واژه ها یا عبارت‌ها تبدیل به اصطلاح می‌شوند و معنا یا کاربردی نوپدید در کنار معنای لغوی و اصلی خود می‌یابند. معنای بیشتر این کاربردهای جدید را نمی توان در کتاب های متداول لغت یافت و دستیابی به معنای آنها شیوۀ دیگری ...
-
آوازخوانی زن در روایات شیعی: تحلیل صدوری و فقه الحدیثی
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-09-22)از دیرباز محققان، محدثان و فقیهان برای تشخیص احادیث سره از ناسره با استفاده از مطالعات رجالی و صدوری و تحلیل متن به پالایش روایات مبادرت ورزیده و با پژوهش‌های فقه الحدیثی به تنقیح مراد و مقصود احادیث همت گماشته‌اند. با ...
-
بازخوانی و نقد دیدگاه ابن عاشور در مسأله مهدویت با تأکید بر منابع اهل سنت
(دانشگاه قرآن و حدیث, 2024-06-21)اعتقاد به ظهور حضرت مهدی(ع) از باورهای قطعی و مشهور اهل سنت است . با این وجود برخی از علمای اهل سنت به ویژه در سده‌های اخیر در صدد تردید یا انکار این آموزه برآمده‌اند. یکی از این افراد محمد طاهر معروف به ابن عاشور (متوفاى1393) ...
