«مُهر انبیا»: ماهیت استعاره‌ای مانوی

Abstract

در این مقاله مفهوم «مُهر انبیا» یا به عبارت دیگر مفهوم خاتم‌النبی‌بودن مانی بررسی شده است. نویسنده در پی آن است تا تفاوت میان مفهوم «مُهر انبیا»ی مانی و «خاتم‌النبی»‌بودن حضرت محمد (ص) را نشان دهد. وی در ابتدای مقاله نشان می‌دهد که نویسندگان مسلمان در کتاب‌های خود گفته‌اند مانی ادعا کرده که «خاتم‌النبیین» است، اما در ادامه مقاله و با بررسی ریشه‌ها و شواهد اصطلاح «مُهر» در متون مانوی، گنوسی و مسیحی‌یهودی نشان می‌دهد که منظور مانی به هیچ وجه مفهوم «خاتم‌النبیین»، آن‌گونه که در اسلام مطرح شده، نبوده است. مانی خود را رسول و تجلی عیسی مسیح خوانده بود و برای رسولان هم جایگاه والایی قائل بود و هرگز خود را «نبی» نمی‌نامید. در متون ایرانی نیز، مانی همیشه فریستگ یا فرستاده روشن نامیده شده است.