خضر (ع) در باورهای ساکنان منطقه خلیج فارس

Abstract

خضر یکی از برجسته‌ترین قهرمانان فرهنگی‌ـ‌دینی در داستان­های شفاهی مردم ایران است. این شخصیت نامیرا با عنصر مقدس آب ــ که نماد حیات­­بخشی است­ ــ ارتباطی نزدیک دارد و نام او در نقاط مختلف ایران با آب و آیین­های مربوط به آن پیوند دارد، از این رو بر بسیاری از چشمه‌ها نام خضر نهاده شده است. بسیاری از مردمان ایران معتقدند خضر بر روی دریاها سفر می­کند و راهنمای دریانوردان­، صیادان و مغروقان است؛ ­­به­همین دلیل در کناره­های دریا­، زیارتگاه‌ها و بناهای یادبودی از او ساخته­اند، و ملوانان هنگامی که گرفتار طوفان می­شوند به خضر پناه می‌برند. همچنین معتقدند که او گاه بر پوستینی سپید می‌نشیند، چون برمی‌خیزد سبزه در آنجا رسته است. از این‌رو، خضر دو نماد برجسته دارد: ماهی و سبزه. خضر و الیاس در داستان­ها غالباً در کنار یکدیگر قرار می­گیرند و کارکرد آیینی مشابهی دارند؛ از این‌رو، در بیشتر نقاط ایران، در کنار زیارتگاه‌های خضر، زیارتگاه الیاس نیز بنا شده است. در این پژوهش سعی <br /> شده است تا جایگاه خضر ­در میان باور‌های ایرانیان ساکن منطقه خلیج فارس مورد بررسی قرار ­گیرد و به چند زیارتگاه که در این نواحی برای خضر و الیاس نبی ساخته شده اشاره شود.