اخلاق مخالفت

Abstract

اختلافات عقیدتی میان مسلمانان پیرو مذاهب گوناگون در مواردی به شکل نامناسبی درآمده است. انکار این واقعیت و تلاش در جهت نادیده گرفتن یا حذف آن، راه به جایی نمی‌برد. افزون بر آن، اگر این اختلافات در مسیری سالم پیش برود، مایه زایندگی و پویایی جوامع اسلامی می‌گردد و از این جهت، نه تنها لازم که بسیار حیاتی است. مشکل اصلی این اختلافات آن است که در آن اخلاق نادیده گرفته می‌شود و به قیمت دفاع و حفظ بخشی از دین اسلام، یعنی عقاید، بخش دیگری از آن، یعنی اخلاق اسلامی، کنار گذاشته می‌شود. بی‌اخلاقی‌های رایج در عرصه مناقشات میانْ‌مذهبی، به تدریج نهادینه شده و خطر اصلی در همین است که گاه فراموش می‌کنیم پیامبر اسلام (ص)، اسوه اخلاق شناخته شده است و ترویج آیین او، تنها از طریق رعایت اصول اخلاقی شدنی است. هدف این نوشتار به دست دادن تصویری از واقعیت فعلی و تلاش برای فراهم آوردن چهارچوبی اخلاقی برای بررسی مناقشات عقیدتی است. به این منظور، ده اصل اخلاقی به دست داده شده است که در واقع بسط همان قاعدة زرین در مناقشات میانْ‌دینی و عرصة اخلاق مخالفت است.